Samolot wywrócony na drugą stronę. Słynna rzeźba Romana Stańczaka zawita do Zachęty

Premiera tej słynnej instalacji odbyła się w 2019 roku, w Pawilonie Polskim przygotowanym w ramach 58. Międzynarodowej Wystawy Sztuki w Wenecji. Odwiedzając "Lot" widzowie będą mogli zderzyć się z niecodziennym widokiem ogromnej maszyny, której wnętrze, czyli elementy kokpitu i pokładu oraz siedzenia pasażerów są widoczne na zewnątrz, a skrzydła wraz z poszyciem samolotu znajdują się we wnętrzu. Nad przenicowaniem samolotu artysta pracował przez kilka miesięcy sam, używał jedynie własnych rąk i młota. Otwarcie wystawy Romana Stańczaka zaplanowano na 28 kwietnia i będzie ona dostępna dla publiczności w Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki do 3 lipca 2022 roku.

W zapowiedzi wydarzenia czytamy, że Stańczak strategię wywracania na drugą stronę stosował wcześniej wobec przedmiotów codziennego użytku, tj. czajnik, wanna czy meblościanka. Prace te interpretowano w kontekście brutalnej transformacji gospodarczej w Polsce. Luksusowy samolot wywrócony na nice trzy dekady później to figura globalnych nierówności ekonomicznych. Maszyna będąca symbolem neoliberalnej wolności i nowoczesności ujawnia niespełnione obietnice kapitalizmu. Dla artysty ważny jest także wymiar duchowy pracy, która z upływem czasu nabiera nowych znaczeń. Kuratorami wystawy są Łukasz Mojsak i Łukasz Ronduda, którzy zwracają uwagę, że dla artysty nicowanie oznacza przede wszystkim przechodzenie na "drugą stronę" rzeczywistości i poszukiwanie duchowości w materii, a także ujawnianie paradoksów nowoczesności. Jednocześnie zamiana miejsc między wnętrzem a poszyciem samolotu przywodzi na myśl nieoczekiwane i niewyobrażalne katastrofy – sytuacje, w których rzeczywistość wywraca się na drugą stronę.

- To właśnie przyniósł czas od pierwszego pokazu rzeźby w Pawilonie Polskim na Biennale Sztuki w Wenecji w 2019 roku. Pandemia koronawirusa przeorała myślenie o życiu i śmierci, zależnościach między bytami ludzkimi i nieludzkimi, jednostką i społeczeństwem. Na krótko przed nową odsłoną "Lotu" Rosja rozpoczęła barbarzyńską inwazję na Ukrainę. Na naszych oczach wydarza się niewyobrażalna tragedia ofiar tej wojny, ludzi, którzy tracą życie, zdrowie i własny kraj. Świat wraca do epoki zimnowojennej polaryzacji, ujawniając podszewkę imperialistycznej przemocy - zaznaczają kuratorzy.