Stare Miasto [7 cudów Warszawy - nominacja]

7 cudów Warszawy: Zobacz nominowanych i zgłoś swoje propozycje

Stare Miasto to najstarsze osiedle miejskie Warszawy, którego początki sięgają XIII wieku. Za jego założyciela uchodzi Bolesław II, książę mazowiecki i płocki. Pierwszymi osadnikami byli kupcy. 40 najbogatszych handlarzy mieszkało w ścisłym centrum miasta. Domy dość ściśle do siebie przylegały. Początkowo były drewniane, jednak po serii wielkich pożarów zaczęto je budować wyłącznie z cegły. W XVII wieku wszystkie budynki były już murowane.

W 1413 r. książę Janusz postanowił, że Stara Warszawa stanie się jego główną siedzibą i jednocześnie stolicą księstwa mazowieckiego. Wykopano fosę, zbudowano baszty i wzniesiono mury obronne. W 1596 r. król Zygmunt III Waza rozpoczął słynne przenoszenie stolicy z Krakowa do Warszawy.

Architektura Starego Miasta ewoluowała na przestrzeni wieków wraz ze zmieniającymi się stylami w sztuce. W średniowieczu królował gotyk, po klęskach żywiołowych wzniesiono budynki w stylu renesansowym, zaś w XVII wieku pojawiły się kolorowe tynki i barokowe detale.

Zamożni mieszkańcy zaczęli stopniowo przeprowadzać się do nowych dzielnic, a podupadające kamienice przerabiano w XVIII wieku na budynki czynszowe dla biedoty. Kompleksowy program ochrony zdewastowanych zabytków pojawił się dopiero na początku XX wieku. Jednak odnowione fasady krótko cieszyły oko. W czasie powstanie warszawskiego Niemcy zbombardowali Stare Miasto - przetrwały zaledwie dwa budynki.

Odbudowa Starówki była ogromnym wyzwaniem. Przez wiele lat przygotowywano szczegółowe wytyczne konserwatorskie. Nad projektem pracowali nie tylko architekci, ale też historycy i historycy sztuki. Bazowali na zachowanych wizerunkach Warszawy, w tym na obrazach Canaletta.

Ostatecznie przywrócono świetność Starego Miasta z XVIII wieku, ale zachowano układ przestrzenny z XIII wieku. To jedyny obiekt na świecie, który zrekonstruowano w takiej skali. Zniszczenia wojenne sięgały ok. 90 proc. Dlatego warszawska Starówka trafiła na listę światowego dziedzictwa UNESCO jako przykład niemal kompletnej rekonstrukcji.

Ważniejsze zabytki

Zamek Królewski
Co roku odwiedza go pół miliona turystów. To rekonstrukcja spalonego i wysadzonego przez Niemców w 1944 r. obiektu. Projekt odbudowy opracował Jan Bogusławski. Prace trwały w latach 1971-1988. Udało się odtworzyć wczesnobarokową bryłę, gotycką elewację skrzydła od Dziedzińca, a także zespoły barokowych i klasycystycznych wnętrz.

Kolumna Zygmunta III Wazy
Dumny monarcha spogląda z góry na Starówkę. Monument zrekonstruowano w latach 1948-1949. Uratowaną rzeźbę ustawiono na nowej kolumnie z granitu, a całość przestawiono na oś Krakowskiego Przedmieścia. Barokowy pomnik jest wyjątkowy z jeszcze jednego powodu: gloryfikuje świeckiego władcę w sposób zarezerwowany dla świętych.

Pomnik Warszawskiej Syrenki
Pół-kobieta, pół-ryba. Uzbrojona w miecz i tarczę strzeże miasta i jego mieszkańców. Pradawny symbol Warszawy. Rzeźba dłuta Konstantego Hegla zdobi Rynek Starego Miasta.

Barbakan
Rekonstrukcja z lat 1946-1954, opracowana według stanu z końca XVI wieku. Widoczne są relikty mostu gotyckiego. Na Podwalu ustawiono pomniki szewca Jana Kilińskiego, (przywódcy mieszczan w Powstaniu Kościuszkowskim 1794 roku) oraz pomnik Małego Powstańca.

Archikatedra św. Jana Chrzciciela
Powstała po wojnie na miejscu wysadzonego w 1944 roku kościoła gotyckiego z początków XV wieku. W zewnętrzną ścianę od ul. Dziekania wmontowano gąsienicę ze zdalnie sterowanego niemieckiego czołgu-miny "Goliat", atakującego Starówkę w czasie Powstania Warszawskiego.

7 cudów Warszawy: Zobacz nominowanych i zgłoś swoje propozycje