Tajemnicza fabryka z XX w. trafiła do rejestru zabytków. Wytwórnia przetrwała wojnę

Pierwsza Polska Wytwórnia Łańcuchów Rolkowych Stanisława Kubiaka wzniesiona została w 1923 roku, położony w Warszawie przy ul. Hrubieszowskiej 9. O wpisanie tego tajemniczego budynku do rejestru zabytków wnioskowało Stowarzyszenie Mieszkańców i Przyjaciół Kolonii Wawelberga. Ostatecznie wniosek został rozpatrzony pozytywnie. Wojewódzki konserwator zabytków prof. dr hab. Jakub Lewicki podjął decyzję o wpisaniu dawnej fabryki do rejestru zabytków "z uwagi na zachowane wartości historyczne i naukowe obiektu". Stanisław Kubiak założył Pierwszą Polską Wytwórnię Łańcuchów Rolkowych w 1920 r. przy ul. Elektoralnej 30. Trzy lata później siedziba firmy została przeniesiona do nowo wybudowanego obiektu przy ul. Hrubieszowskiej 9. Początkowo w fabryce wytwarzano wszelkiego rodzaju typy łańcuchów przegubowych do dźwigów, przeciągarek i do napędu wszelkich maszyn.

- Podczas okupacji niemieckiej fabryka nieprzerwalnie prowadziła swą działalność. Mimo toczących się nieopodal fabryki walk o barykadę podczas Powstania Warszawskiego (róg ul. Dworskiej – ob. Kasprzaka i Karolkowej), wytwórnia przetrwała działania wojenne bez większych zniszczeń, z tego względu mogła po wojnie szybko wznowić produkcję - tłumaczy wojewódzki konserwator zabytków.

Po śmierci Stanisława Kubiaka i Bronisławy Kubiak spadkobiercą posesji został ich nieletni syn – Antoni, który pełnoprawnym właścicielem nieruchomości został w 1937 r. Po wojnie, na podstawie orzeczenia Prezydium Rady Narodowej w m. st. Warszawie z dn. 19 grudnia 1961 r. nieruchomość przy Hrubieszowskiej 9 przeszła na własność Skarbu Państwa. Ostatnią firmą działającą w tym miejscu były Zakłady Elektromechaniczne/Elektro-medyczne „Ridan” produkująca przyrządy medyczne i rehabilitacyjne. Od 2007 r. obiekt pozostaje nieużytkowany. Obiekt posiada wartość historyczną jako świadectwo rozwoju przemysłu na terenie Woli w dwudziestoleciu międzywojennym oraz dokument rosnącego zapotrzebowania na produkcję specjalistycznych łańcuchów przegubowych do urządzeń technicznych. Jak wyjaśnia konserwator, budynek jest również świadkiem działań wojennych, w tym obrony pobliskiej barykady powstańczej w 1944 r.

- Zachowany bez większych uszkodzeń i zmian budynek wytwórni łańcuchów rolkowych wykorzystywany był w latach powojennych zgodnie z przeznaczeniem, co przyczyniło się do zachowania przemysłowego charakteru obiektu - dodaje.

Należy również dodać, że budynek – w swej oryginalnej formie – stanowi także materialny ślad tworzący obecnie historyczny krajobraz dzielnicy.