Weekendowe wyprawy – Kociewie cz. I

Czwartek – środek tygodnia. Siedzieć w domu i patrzeć, jak fruwają motyle z kwiatka na kwiatek, słuchać szumu wiatru w liściach i ryku silników motocyklowych z „rajdowcami”  na wierzchu, oferujących swoje narządy do transplantacji? Zaświeciło słońce, rozluźniło się na drogach (bo zacieśniło na plażach). Jedziemy?  Jasne, jedziemy!
 Kociewie – dla mnie prawie nieznana południowa część województwa. Obejmuje powiat starogardzki, tczewski i kawałek kościerskiego. Rdzenna ludność spokrewniona z Kaszubami (nawet haft zalicza się do haftu kaszubskiego – szkoła wdzydzka).
Kociewie ma dwa ośrodki: Pelplin - stolica diecezji Pelplińskiej oraz Gniew – dawna siedziba komturów krzyżackich. Zaczynamy od Pelplina.
Tak naprawdę jest to maleńkie, zapyziałe miasteczko nad Wierzycą. Gdyby nie kuria biskupia, kościół i muzeum diecezjalne, pies z kulawą nogą by tu nie zajechał. Nawet GPS się zbuntował: adresu, jaki mu podałem, nie chce przyjąć (nie może znaleźć! :)  Ale ludzie przyjeżdżają, bo w tych trzech miejscach jest co oglądać.
 Wieś Pelplin wraz z wielkim kompleksem majątkowym ( w rozkwicie zakonu jego ziemie obejmowały 22,5 tysiąca hektarów) została nadana cystersom w 1274 r. przez ówczesnego władcę dzielnicy tczewskiej – księcia Mściwoja II. Na plus zakonnikom należy zapisać nie tylko zajmowanie się gospodarką rolną i rzemiosłem – rozwijali też kulturę piśmienniczą (klasztorne skryptorium oraz ciągłe wzbogacanie zbiorów bibliotecznych).
Musieli być bogatym zakonem, bo stać ich było przez prawie trzy wieki prowadzić budowę kompleksu świątynnego. Zbudowali trójnawową świątynię p.w. Wniebowzięcia NMP, do której od strony południowej przylegał klasztor  zbudowany wokół czworobocznego wirydarza (dziedzińca). W jego wschodnim skrzydle, przeznaczonym dla ojców, znajdowała się zakrystia, kapitularz, rozmównica oraz sypialnie mnichów. Część południowa przeznaczona była dla nowicjatu. Znajdowała się w niej jadalnia. Natomiast w części zachodniej mieszkali bracia bez święceń (konwersi). Kompleks świątynny uzupełniały ogrody, młyn na Wierzycy oraz zabudowania gospodarcze.
W czasie rozbiorów Polski Kociewie weszło w skład Prus. Władze pruskie w 1823 roku likwidują klasztor. I poszło by to wszystko w ruinę, gdyby... dwa lata wcześniej na mocy bulli papieskiej powiększona zostaje diecezja chełmińska, a Pelplin ustanowiono jej stolicą . I najnowsza historia – od 1992 r. nazwę diecezji zmieniono na „pelplińską”. Świątynia cysterska została katedrą, a otaczająca  ją wieś rozrosła się w miasteczko. W klasztorze umieszczono Wyższe Seminarium Duchowne i biskupie Collegium Marianum. A od 1965 r. papież Paweł VI nadaje katedrze tytuł bazyliki mniejszej.
Tyle historii, z której nasuwa się jeden wniosek: symbioza.
 W kościele – wspaniałe sklepienia gwiaździste, kryształowe i sieciowe. Ołtarz główny – to jeden z największych ołtarzy w Europie – 25 metrów wysokości, sześciokondygnacyjny. Pochodzi z XVII wieku. W nim mieści się obraz Hermana Hana „Koronacja NMP” (ukończył go w 1624 roku – 4 lata przed śmiercią). Barokowa ambona zachwyca pięknem. A jeszcze organy - te stare! Ich twórcą jest stryj twórcy organów oliwskich. (Są starsze od oliwskich)
I dla mnie największa nagroda – w muzeum diecezjalnym na własne oczy oglądam dwutomowy oryginał Biblii Gutenberga – jeden z ledwie kilkunastu zachowanych do naszych czasów.  Podobno jest to najdroższa książka świata. I wspaniała kolekcja rzeźb, pozbieranych z całego Pomorza. Gdyby nie to muzeum, rozsypałyby się ze starości, leżały zakurzone w magazynach lub na strychach.
Jeśli koś z czytających ten tekst będzie na Wybrzeżu, polecam odwiedzić to senne, zapyziałe miasteczko. Warto!
Ps. Przepraszam za bardzo złą jakość zdjęć - chyba mój wczorajszy nastrój wpływał na "jakość moich dzieł" :)
Manro