Zamek w Grudziądzu [odc.12]

IV. Książeczka X. Froelicha, Zamek w  Grudziądzu, z 1889 r.[1] 
Wskazanie na różnice w stosunku do pracy z 1868 r., w kwestii tematu zamku grudziądzkiego.
W przeciwieństwie do skomentowanej wcześniej „Historii powiatu grudziądzkiego”  X. Froelicha, z 1868 r.,  publikacja z 1895 r. posiada charakter popularno-naukowy, nie zawiera przypisów. Zawarte w niej są dodatkowe informacje i opinie autora, które warto przytoczyć.
Opisując okres przedkrzyżacki, X. Froelich w porozumieniu z C. Steinbrechtem doszedł do wniosku, iż przed przybyciem Krzyżaków Polacy zapewne z kamienia i cegły zaczęli budować już zamek, (rys.33)[2].
Rys. 33. 8.Widok na Górę Zamkową od strony wschodniej. Widok zbliżony do czasów, gdy powstawały prace X. Froelicha.[3] 
Rys. 34. Brama Zamkowa przedzamcza. Widok od strony południowej. Stan przed przebudową w 1910 r. W 1910 r. w przylegającym do bramy gdanisku wykonano potrójne drzwi[4]. 
Wg X. Froelicha budowa ceglano-kamiennego zamku w Grudziądzu przez Krzyżaków zaczęła się w 1 połowie XIII w., ponieważ na zamku grudziądzkim spotkali się 22.12.1254 r. trzej biskupi: chełmiński, pomezański i warmiński[5]. Około 1267 r. na zamku grudziądzkim zebrali się mistrz krajowy Ludwik, marszałek Zakonu oraz komturowie z Christburga  i Radzyna. 24 sierpnia 1288 r. na zamku grudziądzkim spotkali się mistrz krajowy Meinhard  z Querfurtu z komturem krajowym chełmińskim oraz komturami z Torunia, Unisławia, Rogóźna i Radzyna[6]. W czasie najazdu Jadźwingów w 1277 r. zamek nie został zniszczony[7].
Z innych ciekawszych informacji na uwagę zasługuje wzmianka o śmierci Ulricha von Hachenberga 11 sierpnia 1398 r. Wg X. Froelicha został on pochowany prawdopodobnie  w kaplicy zamkowej[8].
Warto również zauważyć, iż jeszcze w 1895 r. [9]X. Froelich widział częściowo zachowane sklepienia piwnic zamku.
Podsumowując te pozycję X. Froelicha, można napisać, iż odnośnie wyglądu zamku przedstawił on modelowy przykład czteroskrzydłowego zamku krzyżackiego, konwentualnego.
[Fragment dodany dla potrzeb odcinaka 12 w lipcu 2012 r.]
Trzeba  również dodać, że w XVII-XVIII w. ważniejszy był wjazd do zamku od strony obecnej ul. Podgórnej, aniżeli ul. Spichrzowej.Pokazane to zostanie w następnych odcinakach. W 1 poł. XVIII w. nie było jeszcze ulicy Ratuszowej, na jej miejscu stały kaplice kościoła św. Mikołaja, rozebrane w 2 poł. lat 90 XVIII w.
Na planie zamku z ok. 1750 r. wjazd jest od ul. Podgórnej, podobnie na planie v. Krohne z 1796 r. C. Steinbrech, na planie rekonstrukcyjnym również zaznaczył wjazd na zamek od strony wschodniej. Natomiast H. Jacobi przestawił w swojej pracy doktorskiej, napisanej  w l. 1941-43, wjazd na oś północ-południe a za nim inni badacze, w tym w  raporcie archeologicznym z 2012 r., (s.69, ryc.67). W raporcie z 2012 r., na wspomnianym planie, (ryc.67), pod oznaczeniem 9, podano po tej stronie, że była furta.
W Inwentarzu starostwa grudziądzkiego z 1603 r. napisano:
„ Naprzód, z miasta ku zamkowi idąc, pierwsza brama pod górą w starym murze nie przykryta, w której wrota z forteczków z dylów sosnowych na żelaznych zawiasach z wrzeciądzami i skoblami, kłódek nie masz.”
Przypisy do rozdziału IV
 

[1] Froelich X., Góra Zamkowa w Grudziądzu w szczególności powstanie  i mieszkańcy  byłego zamku, jego upadek i zniszczenie, [J. Hinz, P. Grochowski tłum. z  j. niem.], Grudziądz 2002, ss. 40.
[2] Tamże, s.7-9.
[3] Widokówka ze zbiorów R. B. Kucharczyka. Bardzo dziękuję Panu Przewodniczącemu Społecznego Komitetu Odbudowy Klimka za udostępnienie tej widokówki.
[4] Widokówka sprzed 1910 r. Jako źródło historyczne, poprzednio wykorzystana w artykule M. Szajerki, Średniowieczne baszty ustępowe […]. Rocznik Grudziądzki, T.17:2007, 59.
[5] Tamże, s.10. Z perspektywy czasu można krytycznie podejść do poglądu X. Froelicha o spotkaniu na zamku krzyżackim. Biskupi mogli się spotkać na zamku biskupim.
[6] s. 11. X. Froelich odnotował, że nie jest znany komtur Grudziądza, gdy odbywało się to spotkanie. W latach 1267-1278 wg niego urząd ten pełnił Berthold. Berthold był tez w tym okresie komturem krajowym chełmińskim. W 1288 r. komturem grudziądzkim był Henryk Dobyna.
[7] Tamże, s. 12.
[8] Tamże, s. 34.
[9] Tamże, s. 24.