Ulica imienia Pawła Szandruka. Kombatanci są zbulwersowani

Paweł Szandruk, Ukrainiec, oficer, przed II wojną światową szef sztabu 18. pułku piechoty w Skierniewicach. Mieszkał przy ulicy Sportowej. Walczył w kampanii wrześniowej, ale wojnę kończył już w mundurze ukraińskiej dywizji SS-Galizien.

- Zaproponowaliśmy prezydentowi Skierniewic, by nadać jednej z ulic waszego miasta imię Pawła Szandruka - mówi Natalia Sawina z Centrum Kultury i Informacji Ambasady Ukrainy. - Wiemy, że prezydent rozważa naszą propozycję.

Wiesława Balcerska, rzecznik skierniewickiego ratusza przyznaje, że ambasada zaproponowała, by uhonorować Pawła Szandruka.

- Miasto nie przedstawiło jak dotąd żadnego pomysłu, by uczcić Pawła Szandruka - dodaje Wiesława Balcerska.

Tymczasem informacja, jakoby władze choćby rozważały taki pomysł wywołała oburzenie skierniewickich środowisk kombatanckich.

- Do mnie dzwonią ludzie i są oburzeni - mówi Edward Włodarczyk, skierniewicki pisarz, autor wydanej właśnie książki "Z dziejów 26. dywizji piechoty w Skierniewicach". - W mojej najnowszej książce jest nawet wzmianka o Pawle Szandruku. Piszę, że ten oficer po kampanii wrześniowej przeszedł na stronę niemiecką. Ale gdy zaczęła się rozpowszechniać wiedza o tym człowieku, ludzie dostarczyli mi dodatkowe materiały na jego temat. Dysponuję m.in. zdjęciem Szandruka w mundurze wzorowanym na hitlerowski. To niewyobrażalne, by taki człowiek miał być patronem ulicy w Skierniewicach!

Pytamy Zofię Skorupską, liderkę środowiska lokalnych kombatantów, czy słyszała o całej sprawie.

- Słyszałam - przyznaje. - Kiedy? Już rok temu pojawiły się pierwsze informacje na ten temat! Ale o niczym nie mówiło się głośno. Jeśli prezydent przychyli się do propozycji Ukraińców, to kombatanci zrobią pikietę przed budynkiem magistratu.

Co tak bulwersuje ludzi w postaci Pawła Szandruka? Po pierwsze, jego order Virtuti Militari (V klasy). Nadany rzekomo za jego bohaterską postawę w czasie kampanii wrześniowej przez Władysława Andersa, ale dopiero w... 1965 roku. W latach 1940 - 1944 Szandruk był dyrektorem kina w Skierniewicach. Miał wtedy ratować Polaków przed zsyłką do obozu koncentracyjnego.

- Nie Polaków, tylko jednego Ukraińca, czyli swojego - wyjaśnia Zofia Skorupska. - Rozmawiałam z człowiekiem, który również pracował w tym kinie, ale uciekł z niego, bo Szandruk straszył go wywózką do Niemiec. Zreszta, jakiego pokroju człowiek mógł być dyrektorem kina w czasie niemieckiej okupacji? - pyta.

W 1943 roku sami Niemcy zaproponowali mu objęcie funkcji szefa sztabu dywizji SS-Galizien, czyli formacji wojskowej powołanej przez współpracujący z nazistami Ukraiński Komitet Narodowy. Nie przyjął jej. Ale zimą 1944 roku, na prośbę ukraińskiego prezydenta na emigracji, spotkał się z Niemcami i przyjął funkcję przewodniczącego UKN oraz dowódcy Ukraińskiej Armii Narodowej. Paweł Szandruk był tu Waffen-Brigadenfuhrerem i oczywiście członkiem SS. A na pamiętnym zdjęciu jest w jednej z odmian mundurów SS - Galizien. UAN współpracowała w niektórych momentach również z UPA (Ukraińska Powstańcza Armia) Stepana Bandery, znanej z mordów na Polakach na Wołyniu.

Czy Paweł Szandruk zasłużył, by być patronem skierniewickiej ulicy?