Gdzie szukać śladów wojny w Warszawie i okolicach? Trasy na spacery szlakami historii

Fort Beniaminów, weteran trzech wojen

Znajduje się w rejonie Białobrzegów nad Zalewem Zegrzyńskim - stanowi element umocnień Warszawskiego Pierścienia Fortecznego budowanego przez Rosjan od połowy XIX wieku aż do wybuchu I wojny światowej. W sierpniu 1915 roku, kiedy Rosjanie opuszczali Warszawę i Modlin, cofając się pod naporem Niemców, fort został przez nich metodycznie powysadzany. Niemcy szybko go częściowo odbudowali, tak by bronił rejonu Warszawy tym razem od strony Wschodu. Ponieważ jednak front wschodni ustabilizował się setki kilometrów dalej, w Beniaminowie założono obóz internowania - trafili tam polscy legioniści, którzy odmówili przysięgi na wierność cesarzowi, wśród nich między innymi Stefan Grot-Rowecki, przyszły dowódca Armii Krajowej. Większość z nich przetrzymywano jednak nie w samym forcie, tylko położonych bliżej Białobrzegów koszarach dla jego załogi. Po 11 listopada 1918 roku fort został oczywiście przejęty przez polską armię. W trakcie wojny polsko-bolszewickiej fort został obsadzony przez solidną załogę. 14 sierpnia 1920 roku - już w ramach Bitwy Warszawskiej, bolszewicy próbowali go zdobyć - zostali jednak odparci po ciężkich walkach, tym samym więc fort Beniaminów stał się jednym z położonych najdalej na zachód punktów polskiego oporu w rejonie Warszawy. W kampanii wrześniowej fort nie odegrał niemal żadnej roli. Po ataku na ZSRR w 1941 roku Niemcy urządzili w Beniaminowie stalag 368 - obóz jeniecki, w którym więziono wyłącznie jeńców sowieckich. Przetrzymywano ich w straszliwych warunkach, traktowano wyjątkowo brutalnie, śmiertelność w takich obozach była niezwykle wysoka - ich realia przypominały raczej obozy koncentracyjne niż wojsk. W czasach współczesnych fort długo stał opuszczony, później na jego terenie urządzono pole do paintaballa i tor dla Fuadów i crossów, snute są też plany przekształcenia całego kompleksu na hotel.