Urocza ulica Forteczna w Warszawie. Miejsce z historią, ukryte na Żoliborzu Oficerskim

Żoliborz to jedna z najbardziej reprezentacyjnych dzielnic Warszawy. Jej nazwa pochodzi od francuskiego Joli Bord czyli Piękny Brzeg. Tak bowiem zwano w XVIII wieku znajdującą się tu posiadłość zakonu pijarów. W tym miejscu istniała niegdyś wieś Polików, którą przemianowano później na Fawory. W roku 1831 teren wsi zajęty został pod budowę Cytadeli Warszawskiej, wokół której wybudowano pomniejsze forty oraz stworzono poligon wojskowy.

W sąsiedztwie Cytadeli Warszawskiej znajduje się urocza ulica, która skrywa w sobie mnóstwo ciekawych wspomnień. Mowa o 350 metrowej ulicy Fortecznej, łączącej ulicę Kaniowską z ulicą hetmana Stefana Czarnieckiego, przecinając ul. Śmiałą i Plac Słoneczny. Została wytyczona w latach 20. XX w. i początkowo nazywana była ulicą Złamaną.

Żoliborz Oficerski zabudowany jest w większości białymi domami z czerwonymi dachami w stylu polskich dworków. Najwięcej uroczych budynków tego typu znajduje się właśnie przy ulicy Fortecznej oraz Śmiałej.

Wille przy ulicy Fortecznej zostały zbudowane przez członków Mieszkaniowo-Budowlanego Stowarzyszenia Spółdzielczego Oficerów. Budynki projektował Rudolf Świerczyński - polski architekt, przedstawiciel neoklasycyzmu i modernizmu, zwolennik koncepcji miasto-ogród, autor projektu gmachu Banku Gospodarstwa Krajowego w Warszawie.

Spacerując ulicą Forteczną warto zatrzymać się na moment przy numerze 12. Budynek ten oraz okalający go ogród został wpisany na listę zabytków. Z kolei przy Fortecznej 7 mieszkał kiedyś Władysław Bortnowski, generał dywizji Wojska Polskiego.

Przy ulicy Fortecznej osiadło także dwóch reżyserów - Jerzy Kawalerowicz znany z Quo vadis i Faraona, a po przeciwnej stronie Janusz Majewski - reżyser filmu CK. Dezerterzy.

Willa przy ulicy Fortecznej 4 jest stałym punktem wycieczek po Żoliborzu. To właśnie w piwnicy tego budynku, w okresie okupacji niemieckiej działała tajna radiostacja „Łódź Podwodna”.

Pod domem rodziny Rodowiczów powstał zakamuflowany schron, w którym zamontowano instalacje komunikacyjne. Główne wejście, na parterze domu, było połączone architektonicznie ze schodami. Stacją dowodził Stanisław Rodowicz. W 1941 roku dom przeszukali Niemcy, ale nie odnaleźli radiostacji. W 2019 roku właściciele budynku podarowali Muzeum Historii Polski pozostałości radiostacji ZWZ-AK “Łódź Podwodna”.

„W podziemiach tego domu od 1940 do 1944 r. działała tajna radiostacja ZWZ-AK pod nazwą Łódź Podwodna” - brzmi napis na tablicy umieszczonej na budynku przy ul. Fortecznej 4.

Ulica Forteczna prowadzi do ciekawego miejsca, jakim jest Plac Słoneczny. Powstał on w latach 1922-1925. Mieszkali tam najwyższej rangi oficerowie. Nazwa nie jest przypadkowa. Plac miał pełnić funkcję zegara słonecznego, którego gnomonem miała być posadzona na jego środku strzelista topola włoska rzucająca cień na 12 domów okalających plac od północy. Ta ciekawa wizja architektów nie doczekała się ostatecznie pełnej realizacji. Zamiast topoli posadzono rozłożysty klon srebrzysty, zamiast 12 wybudowano tylko 10 przylegających do siebie domów.

Żoliborz Oficerski to niewątpliwie jedno z ciekawszych miejsc w Warszawie. Dworkowe wille, kameralne ulice, czerwona kostka na jezdni, dom Andrzeja Wajdy, Plac Słoneczny czy budynek szkoły z ponad trzema tysiącami śladów ostrzału - to tylko niektóre z ważnych punktów na mapie tego miejsca. Więcej o tej dzielnicy Warszawy przeczytasz w tym artykule.