Komentarze do gminnego planu ochrony zabytków na lata 2009-2012 [cz. 1]

W 2009 roku, zgodnie z ustawą o ochronie zabytków, został przyjęty program ich ochrony do realizacji w latach 2009-2012. Tekst  projektu uchwały Rady Miejskiej jest dostępny na portalu miejskim
http://www.bip.grudziadz.pl/unzip/2148.dhtml
W maju bieżącego roku Rada Miejska przyjęła sprawozdanie cząstkowe z realizacji tego planu za lata 2011-2012.  Radni nie byli jednogłośni w sprawie przyjęcia tego sprawozdania. W zasadzie jest to absolutorium dla Miejskiego Konserwatora Zabytków. Podzielam wątpliwości radnych, przeciwnych przyjęciu sprawozdania z realizacji tego programu. Te moje zastrzeżenia i wątpliwości są treścią tego artykułu.
Sprawozdania są dostępne pod adresami:
za lata 2009-2010, pozycja 7
http://www.bip.grudziadz.pl/unzip/2148.dhtml
i za lata 2011-2012; pozycja 8
http://www.bip.grudziadz.pl/strony/7554.dhtml
W zależności od formatu czcionki, rodzaju programu komputerowego,  itp., uchwała z 2009 r. ta może mieć różne strony. Na stronie BIP, z 2009 r. jest ona na 90 stronach. Natomiast w Dzienniku Urzędowym Województwa Kujawsko-Pomorskiego,  w zapisie PDF, program ten liczy 32 strony.
http://dokumenty.e-prawnik.pl/dzienniki-urzedowe/dz-urz-woj-kuj-pom-200942900.html#
W artykule tym będę się odwoływał do stron uchwały opublikowanej w  BIP.
Na stronach 1-20 zawarty jest przegląd norm prawnych, definicji dotyczących zabytków, celowości okresowego, gminnego planu ochrony zabytków.
Na s. 9-12  zawarte są następująca deklaracja oraz cele
1.0. Wprowadzenie
Niniejszy program jest dokumentem służącym podejmowaniu planowanych działań dotyczących inicjowania i koordynowania prac z dziedziny ochrony zabytków. Przedstawiony materiał jest bazą wyjściową do systematycznej, kilkuletniej realizacji, połączonej   z aktualizacją i monitoringiem.
           Aby osiągnąć skuteczne rezultaty nieodzownym jest ramowe zsumowanie najważniejszych informacji oraz danych o zasobach kulturowych  miasta. Program jest ważnym narzędziem dla władz samorządowych w dalszych działaniach polegających na planowaniu i w pozyskiwaniu określonych środków finansowych.
Obowiązek ochrony zabytków i opieki nad zabytkami nakłada Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Określa ona przedmiot, zakres i formy ochrony zabytków. Niezależnie od obowiązku ochrony zabytków, stanowiących historyczną     i materialną spuściznę pokoleń, zachowanie a także przywrócenie zabytkom utraconych walorów jest uzasadnione społecznie i ekonomicznie.
             Art. 85 ust. 1 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 163 poz. 1568) stanowi, że w krajowym programie ochrony zabytków              i opieki nad zabytkami określa się, w szczególności cele i kierunki działań oraz zadania  w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, warunki i sposób finansowania planowanych działań, a także harmonogram ich realizacji.
W świetle ustawy w Polsce ochronie i opiece podlegają bez względu na stan zachowania:

zabytki nieruchome będące, w szczególności: krajobrazami
kulturowymi, układami ruralistycznymi i urbanistycznymi oraz zespołami
budowlanymi, dziełami architektury i budownictwa, dziełami budownictwa
obronnego, obiektami techniki (a zwłaszcza kopalniami, hutami,
elektrowniami i innymi zakładami przemysłowymi), cmentarzami, parkami,
ogrodami, innymi formami zaprojektowanej zieleni, miejscami
upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych
osobistości lub instytucji;
zabytki ruchome;
zabytki archeologiczne;
niektóre nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne
nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej.

Grudziądz posiada dużą wartość kulturową jako zespół ukształtowany na zasadach ciągłości kulturowej, w oparciu o zachowany średniowieczny układ lokacyjny, wypełniony obiektami zabytkowymi  i zespołami z różnych okresów historycznych.
Zasoby kulturowe nadają miastu prestiż i podnoszą jego atrakcyjność, są istotne dla rozwoju społeczno-gospodarczego, zwłaszcza w kontekście położenia miasta na terenach o wysokich walorach krajobrazu przyrodniczego i kulturowego, co predysponuje je do rozwoju różnorodnych form rekreacji i turystyki.
Ważnym zadaniem, przed którym stoją władze miejskie i jego mieszkańcy to rewitalizacja zespołu fortecznego i zespołu staromiejskiego oraz wyeksponowanie i promocja najbardziej wartościowych elementów miasta. Niezbędne jest wykorzystanie jego walorów w budowaniu atrakcyjnego wizerunku i praktycznych funkcji. Wymaga to kompleksowych działań rewaloryzacyjnych.
1.1. Cel opracowania programu opieki nad zabytkami dla miasta Grudziądza
1.1.1.Cele wynikające z Ustawy o Ochronie Zabytków i Opiece nad Zabytkami

Włączenie problemu ochrony
zabytków do systemu zadań strategicznych, wynikających z    koncepcji przestrzennego
zagospodarowania kraju;
uwzględnianie uwarunkowań
ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego                i dziedzictwa
archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody               i równowagi
ekologicznej;
zahamowanie ewentualnych
procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich
zachowania;
wyeksponowanie
poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego;
podejmowanie działań
zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych,
turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających
wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami;
określenie warunków
współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących sytuacje konfliktowe
związane z użytkowaniem tych obiektów;
podejmowanie przedsięwzięć
umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych                  z opieką nad zabytkami.

1.1.2. Cele pozaustawowe
1.      Opieka, ochrona, aktywne zarządzanie zasobem stanowiącym materialne dziedzictwo kulturowe miasta, z zdążeniem do materialnej poprawy stanu zabytków, ich odbudowy, adaptacji i rewitalizacji celem wykorzystania potencjału wynikającego z posiadanego dziedzictwa kulturowego.
2.      Planowe, konsekwentne oraz kompetentne realizowanie zadań samorządowych                       w zakresie ochrony zabytków.
3.      Wykorzystanie walorów zabytkowych jako czynnika wpływającego na rozwój gospodarczy miasta oraz powiązanie zadań służących ochronie wartości kulturowych ze strategią rozwoju społeczno-ekonomicznego miasta.
4.      Realizowanie regionalnych i lokalnych projektów związanych z ochroną zabytków oraz krajobrazu kulturowego.
5.      Dążenie do pełnej oceny stanu zasobów materialnego dziedzictwa kulturowego miasta Grudziądza poprzez realizację prac nad aktualizacją dostępnej bazy informacyjnej                       o zabytkach miasta.
6.      Integracja ochrony dziedzictwa kulturowego, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, przyrodniczego w dokumentach planistycznych.
7.      Wypracowanie i wprowadzenie zasad ochrony materialnego dziedzictwa kulturowego         w planach zagospodarowania przestrzennego wraz ze standardami zagospodarowania      i estetyki zabytkowych przestrzeni publicznych oraz podniesienie standardów komunikacyjnych historycznych dzielnic.
8.      Konsekwentna realizacja zagadnień ładu przestrzennego w strukturze urbanistycznej miasta.
9.      Podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność przestrzeni miejskiej i zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych a także wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami.
10.  Prowadzenie działań w zakresie planowania przestrzennego oraz w gospodarce nieruchomościami.
11.  Racjonalne wykorzystanie gminnych funduszy na prace ratownicze, konserwatorskie         i dokumentacyjne przy obiektach o szczególnych wartościach zabytkowych.
12.  Wspieranie lokalnych projektów związanych z opieką nad zabytkami i ich zagospodarowaniem – adaptacją.
13.  Upowszechnianie wśród właścicieli i użytkowników obiektów zabytkowych znajomości zasad konserwatorskich, zasad estetyki i profilaktyki konserwatorskiej wraz                          z uświadamianiem odpowiedzialności za posiadane mienie zabytkowe.
14.  Tworzenie - rozwijanie klimatu społecznego zrozumienia i akceptacji dla idei opieki           i ochrony zabytków z kształtowaniem postaw promujących działania chroniące zabytki jako źródło tożsamości, wiedzy i dumy z przeszłości i tradycji.
 
Cele ustawowe (7) i cele pozaustawowe  (14) są bardzo szczytne i ambitne, ale czy zostały zrealizowane, jak deklarowano, czy może się po analizie planu okazać, że w Grudziądzu jest wiele zabytków ukrytych, nieznanych oficjalnie państwowej i gminnej służbie ochrony zabytków a unikalnych w nawet skali ogólnopolskiej? O tym się przekonamy po przeanalizowaniu tego planu. Jest to dokument, dotyczący zamkniętego już okresu czasu i może być poddany ocenie historycznej.