Kontrola NIK: zadbane dworce za 100 lat

- Swoim nieprzyjaznym wyglądem, a często i niemiłym zapachem wręcz odstraszają podróżnych. Ich stan techniczny i estetyczny może budzić grozę. Podróżny zastanawia się, czy po wejściu do przejścia podziemnego będzie w stanie sam, o własnych siłach, z niego wyjść – tak o dworcu Warszawa Centralna mówił Jacek Kościelniak z NIK. Powyższe słowa można z powodzeniem odnieść do większości obiektów kolejowych w Polsce. Raport z kontroli wyraźnie wskazuje, że obsługa klientów rozmija się z godnością, a same dworce są nieestetyczne i niebezpieczne.

Dworce pod lupą ekspertów
Kontrola NIK skupiała się na ocenie stanu technicznego dworców kolejowych oraz warunków obsługi pasażerów. W latach 2005-2008 poddano ocenie 265 z prawie 1900 obiektów, które obsługują pociągi pasażerskie. Dodatkowo już od 2001 roku NIK sprawdzał działalność zarządcy, czyli Grupy PKP, któremu także została wystawiona cenzurka. Ostateczne wnioski Izby opublikowane zostały w październiku 2008 roku.

Pasażerowie odarci z godności
W tym roku z usług PKP skorzysta ogółem 230 milionów pasażerów. Znakomita ich większość była lub zostanie obsłużona poniżej godności. Takie określenie kilkukrotnie zostało użyte podczas konferencji prasowej, na której zaprezentowano wyniki kontroli Grupy PKP. Dlaczego? Ponieważ polskie dworce często nie zapewniają klientom nawet podstawowych wygód. Prawie 50 proc. obiektów nie posiada całkowicie lub okresowo dostępu do toalet, czego skutkiem są pozostawione odchody w miejscach publicznych. Aż 762 dworce w Polsce, czyli prawie co trzeci są wyłączone z eksploatacji, uniemożliwiając pasażerom godny pobyt i obsługę.

Tylko dwa dworce w kraju, w Białymstoku i Lublinie, są przyjazne dla niepełnosprawnych. Najczęstrze utrudnienia to: brak odpowiednich podjazdów czy wind, zbyt wysokie okienka kasowe, nierówna nawierzchnia na peronach oraz wystające krawędzie na przejściach dla niepełnosprawnych. Nawet gdy niepełnosprawnym i osobom starszym uda się przezwyciężyć te niedoskonałości, pozostaje problem największy – wsiąść do pociągu. Perony są po prostu niedostosowane do wysokości wejść do wagonów, z których tylko 2,3 jest dedykowana niepełnosprawnym, co daje niewielką szansę, że wybierając się w podróż dana osoba na odpowiedni skład trafi.

Budynki dworcowe są zdewastowane, swoim wyglądem i zapachem odstraszają klientów, dodatkowo co piąty obiekt jest pozbawiony oszklenia i oświetlenia. Na porządku dziennym są bezdomni, osoby żebrzące, gołębie siadające np. na automaty z ciepłymi napojami, a nawet zwłoki zwierząt leżące w budynkach lub okolicach przez kilka dni.

Warszawa na czele
Żaden z warszawskich dworców nie został pozytywnie zaopiniowany przez Najwyższą Izbę Kontroli. Co więcej, Warszawa Centralna i Warszawa Wschodnia – stołeczne, strategiczne dworce w kraju – są jednym tchem wymieniane wraz z dużo mniejszymi i mniej ważnymi obiektami na liście najgorszych dworców pod względem przygotowania technicznego i użytkowego. W ostatnich miesiącach odnowiono strop oraz odświeżono podłoże w holu głównym Dworca Centralnego. Jednak niewiele działań podjęto w celu zmniejszenia kolejek czy zapewnieniu komfortu oczekującym na pociągi. Kradzieże, obecność osób pod wpływem narkotyków i alkoholu nie wzbudza zaufania, a sama estetyka dworca pozostawia wiele do życzenia.

Na Warszawie Centralnej suchej nitki nie zostawiają także użytkownicy. W rankingu przyjaznych dworców Gazety Wyborczej przeprowadzonym w sierpniu 2008 roku stołeczna stacja zajmuje niechlubne czwarte miejsce od końca. Lista rzeczy do poprawy wydłuża się o niemiłą obsługę, niekompetentne informacje dla obcokrajowców, złe oznakowanie czynnych toalet i przejść podziemnych czy nieprzyjemne zapachy.

Warszawa Centralna, wybudowana w 1975 roku, była niezwykle nowoczesnym obiektem w bloku państw Europy środkowo-wschodniej. Stolica i PRL były dumne ze swojego naczelnego dworca, wiele pracy i produktów ofiarowano w czynie społecznym. Dziś to miejsce jest architektoniczną i estetyczną klapą, przez którą rocznie przewija się ok. 16 milionów osób.

Redakcja MM-ki zapytała podróżnych i mieszkańców Warszawy o subiektywną ocenę dworca Warszawa Centralna:

Jest źle. A nawet bardzo źle.
Kontrola wykazała, że infrastrukturą, jaką dysponuje kolej w ogóle nie jest przygotowana do kompleksowej obsługi pasażerów. Roczny przychód Grupy PKP wynosi prawie 10 miliardów złotych, z czego część przeznacza się na pensje dla 121 tysięcy pracowników w całym kraju, a tylko niespełna 4 miliardy wydawane są na inwestycje. Co jest tego powodem? Według NIK nie wszystkie finanse są w ogóle wykorzystywane ze wzglądu na źle przygotowywane prace. Większość działań sprowadza się do utrzymywania obiektów w stanie niepogorszonym, jednak czas i dewastacyjna działalność wandali prowadzi do ciągłej degradacji budynków.

Co to będzie? Co to będzie?
W odpowiedzi na raport Grupa PKP deklaruje, że wspólnie z prywatnymi inwestorami przygotowywana jest budowa nowych dworców. W Warszawie m.in. Wschodniego i Zachodniego oraz modernizacja Centralnego, Stadion i Śródmieście. Wszystkie te inwestycje mają być zrealizowane do 2012 roku, by stolica była wizytówką Polski podczas Mistrzostw Europy w piłce nożnej. Mniejszy optymizm wykazuje Najwyższa Izba Kontroli, która oceniła, że potrzebujemy sto lat, by nadrobić zaległości i doprowadzić nasze dworce do porządku. Ile czasu potrzebują pasażerowie, by zmienić swoją negatywną opinię o PKP?

Zobacz też:

• Tak się budował dworzec Centralny [wideo na YouTube]
• Boska komedia, czyli budowa Dworca Centralnego
• Wielka kałuża na Dworcu Centralnym