Mija 10 lat od otwarcia Ogrodu Sprawiedliwych w Warszawie. Jego celem jest wyrażanie sprzeciwu wobec zbrodniom przeciwko ludzkości

Uroczyste otwarcie Ogrodu Sprawiedliwych odbyło się dokładnie 10 lat temu – 5 czerwca 2014 r. Wydarzenie towarzyszyło obchodom Święta Wolności w 25. rocznicę wyborów 4 czerwca 1989 r. W tym dniu, pojawili się bliscy uhonorowanych osób, syn Marka Edelmana – Aleksander Edelman, rodzina Tadeusza Mazowieckiego czy aktorka Maja Komorowska. W inaugurację włączyło się także Muzeum Historii Żydów Polskich. Wśród pierwszych Sprawiedliwych znaleźli się:

• Jan Karski,
• Marek Edelman,
• Tadeusz Mazowiecki,
• Anna Politkowska,
• Magdalena Grodzka-Gużkowska,
• Antonia Locatelli.

Kim byli Sprawiedliwi? Pojęcie to zostało użyte po raz pierwszy w Memoriale Jad Waszem - izraelskim instytucie założonym w 1953 r., poświęconym żydowskim ofiarom Holocaustu. Początkowo mianem tym określane były osoby, które z narażeniem własnego życia ratowały Żydów w trakcie II wojny światowej. Dziś termin ten ma bardziej ogólny charakter. Odnosi się do ludzi, którzy w obliczu totalitaryzmu i ludobójstwa, mają odwagę bronić godności człowieka, pomagać ofiarom i występować w obronie prawdy.

Nasza obecność tutaj to przede wszystkim hołd składany wszystkim sprawiedliwym, szlachetnym, nieugiętym – zarówno w obliczu zagłady, jak i innych przejawów zła i okrucieństwa tego najlepszego ze światów - powiedział podczas otwarcia w 2014 r. ówczesny wiceprezydent Warszawy, Włodzimierz Paszyński.

Pierwszy europejski Ogród Sprawiedliwych powstał w Mediolanie w 2003 r. z inicjatywy włoskiej fundacji GARIWO. To dzięki niej, w 2012 r., Parlament Europejski ustanowił 6 marca Europejskim Dniem Pamięci o Sprawiedliwych. Tego dnia przypada też rocznica śmierci Mosze Bejskiego, czyli inicjatora ogrodów powstałych w Jerozolimie oraz współtwórcy definicji „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”.

Idea stworzenia Ogrodu Sprawiedliwych w Warszawie narodziła się w trakcie pierwszych obchodów Europejskiego Dnia Pamięci o Sprawiedliwych. Inicjatorem był Dom Spotkań z Historią pod przewodnictwem Tadeusza Mazowieckiego wraz ze wspomnianą wcześniej fundacją GARIWO. W 2013 r. Urząd Dzielnicy Wola wysunął propozycję, aby utworzyć ogród na Muranowie. Została ona przyjęta przez DSH.

Każdego roku upamiętniane są trzy osoby – nie tylko Polacy, ale wszyscy, których zachowanie może stanowić wzór. Symboliczne kamienie opatrzone są inskrypcjami wyjaśniającymi, za jaki czyn dana persona została uhonorowana. Dodatkowo, obok każdego nazwiska sadzone są co roku drzewka. 6 marca 2024 r. do grona uhonorowanych dołączyli: Jacek Kuroń, Vivian Silver, Amer Abu Sabila oraz bracia Andrzej i Klemens Szeptyccy.

Ogród Sprawiedliwych znajduje się na skwerze Generała Jana Jura-Gorzechowskiego, pomiędzy ulicami Dzielną i Pawią, w pobliżu al. Jana Pawła II i kościoła św. Augustyna. Był to niegdyś teren dawnego więzienia kobiecego „Serbia”. Miejsce to jest szczególnie ważne ze względu na fakt, że podczas II wojny światowej mieściło się tutaj getto warszawskie. Aktualnie, w pobliżu mieści się Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.