Chanuka w Warszawie. Jak wyznawcy judaizmu obchodzą swoje święto? [HISTORIA, PROGRAM]

Chanuka to święto obchodzone przez osiem dni i nocy, począwszy od 25. dnia miesiąca kislew według kalendarza hebrajskiego, a skończywszy na 2. lub 3. dniu miesiąca tewet. Z punktu widzenia obowiązującego u nas kalendarza gregoriańskiego jest to zatem święto ruchome, przypadające w listopadzie bądź grudniu. Tegoroczne obchody Chanuki odbędą się w okresie od 6 do 14 grudnia.

Skąd wzięła się Chanuka?
Geneza święta ma związek z powstaniem Machabeuszy, które miało miejsce w latach 167-160 p.n.e. Żydzi pod wodzą Judy Machabeusza zbuntowali się przeciwko władzy Antiocha IV - rządzącego z Syrii władcy z dynastii Seleucydów. Punktem zapalnym była decyzja Antiocha IV o utworzeniu na terenie Świątyni Jerozolimskiej ołtarza Zeusa. Po skutecznym zdobyciu Jerozolimy przez żydowskich powstańców w 164 r. p.n.e. miało miejsce cudowne zdarzenie. W ponownie poświęconej Świątyni Jerozolimskiej niewielka ilość rytualnej oliwy paliła się bowiem bez przerwy przez osiem dni i nocy.

Chanuka to nie tylko uroczystość religijna, lecz również ważne święto o wydźwięku narodowym. Aspekt narodowowyzwoleńczy ma szczególne znaczenie dla mieszkańców dzisiejszego państwa Izrael, gdyż powstanie Machabeuszy jest symbolem niezłomności narodu żydowskiego.

Jak obchodzona jest Chanuka?
Podstawowy rytuał, charakterystyczny dla obchodów Chanuki na całym świecie, polega na zapalaniu świateł. Pierwotnie były to lampy oliwne, dziś - najczęściej świece. Każdego kolejnego dnia zapalana jest większa liczba, poczynając od pojedynczej świecy zapalanej pierwszego dnia po zmroku. Świece zapalane są przez głowę domu, która jednocześnie wygłasza przy tym błogosławieństwo. Światła mają być ustawione w miejscu widocznym dla osób mijających dom z zewnątrz. Celem ich zapalenia nie jest bowiem oświetlenie mieszkania, lecz przypomnienie o cudzie, jaki niesie ze sobą Chanuka.

Chanuka jest ściśle powiązana z polską tradycją, zwłaszcza pod względem... kulinarnym. Wśród najbardziej tradycyjnych potraw świątecznych znajdują się bowiem placki ziemniaczane, a także pączki z nadzieniem. Trudno dziś stwierdzić, czy to polska (i szerzej - środkowo- czy wschodnioeuropejska) kultura kulinarna wpłynęła na zestaw chanukowych potraw, czy też żyjąca na terenie naszego kraju przez wieki liczna społeczność żydowska przyczyniła się do popularyzacji tradycyjnych potraw żydowskich w Polsce.

Chanuka w Warszawie. Program wydarzeń

Szereg wydarzeń związanych z obchodami święta Chanuka w 2015 roku (czy też w roku 5776 według kalendarza żydowskiego) organizuje Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie. Współorganizatorami obchodów są też: JCC Warszawa, Fundacja Shalom, Muzeum Historii Żydów Polskich, Teatr Żydowski w Warszawie, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce, Stowarzyszenie Drugie Pokolenie, Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny oraz Żydowski Instytut Historyczny.

Warsztaty rękodzieła
Synagoga im. Nożyków, 5 grudnia, godz. 18.00
warsztaty dekoracji chanukowych z Aleksandrą Laskowską, warsztaty szycia upominków

Dwie Warszawy
Austriackie Forum Kultury (Próżna 7/9), 6 grudnia, godz. 12.00
Wykład Anny Ciałowicz: Warszawa – tak jak Jerozolima – istnieje równolegle: jako Warszawa ziemska, w której wszyscy żyjemy, i „Warsze szel male”, duchowa Warszawa, ożywająca tylko w naszej pamięci i wyobraźni

Chanuka dla dzieci w Moadon
JCC Warszawa (Chmielna 9a), 6 grudnia, godz. 12.00
Chanuka dla dzieci i rodziców w klubie dziecięcym Moadon - warsztaty naukowe z Funiversity pt. "Co to jest światło?", warsztaty smażenia pączków, warsztaty artystyczne, turniej gry w dreidla, storytelling "Kim byli Machabeusze?"

Wykład i warsztaty w Synagodze
Synagoga im. Nożyków, 6 grudnia, godz. 14.30
wykład Tomasza Krakowskiego o chanuce, warsztaty muzyczno teatralne dla dzieci, poprowadzą Anna Rozenfeld i Radek Polakowski (zespoł Sztetl)

Zapalenie pierwszej świecy
Plac Grzybowski w Warszawie, 6 grudnia, godz. 16.00
życzenia,uroczyste zapalenie pierwszej świecy przez organizacje żydowskie, występ muzyczny chóru Clil, chanukowe pączki

Chanuka w Synagodze
Synagoga im. Nożyków, 6 grudnia, godz. 17.00
pączki, kawa, herbata, koncert zespołu Sztetl, prezentacja prac dzieci, zawieszenie nowego parochetu, aukcja chanukowa (na wydarzenie obowiązują cegiełki w kwocie 10 zł od osoby dorosłej, do zakupienia na miejscu).