Lokalny patriotyzm łączy i motywuje ludzi

Potężna rzesza społeczników działa w Gliwicach i powiecie na rzecz ratowania zabytków, kultywuje dawne zwyczaje, pamięta o lokalnych rocznicach i ludziach, którzy mieli swój wkład w historię naszego regionu.

W bazie danych Gliwickiego Centrum Organizacji Pozarządowych znajduje się ponad czterysta organizacji i stowarzyszeń. Najwięcej z nich określa się jako te zajmujące się turystyką i rekreacją oraz ukierunkowanych na edukację, wychowanie i oświatę.

- Niewielu jest tych, którym się chce, a jeszcze ich ubywa - podkreśla Małgorzata Malanowicz, szefowa stowarzyszenia "Gliwickie Metamorfozy. - Uważam że to co robimy ma sens. Trzeba młodzież tą wiedzą bombardować, mówić o tym co niesłusznie zapomniane. Trzeba ratować pamiątki przeszłości. Odbudowa Cmentarza Hutniczego, to nie tylko rekonstrukcja "jakiegośtam" cmentarza. To przypominanie XIX-wiecznej historii, która dotąd była traktowana po macoszemu i przypominanie ludzi, którzy się dla rozwoju Gliwic zasłużyli.

Metamorfozy, mimo że jak twierdzi Małgorzata Malanowicz, stoi za nimi garstka zapaleńców mają akurat do zapisania długą listę zasług. Raz w roku organizują warsztaty historyczne, starając się o prelegentów z pasją i ciekawą oprawę. Od 2007 roku organizują akcję "Lato z Metamorfozami - Poznaj okolice Gliwic. Na rowerach odwiedzają wówczas warte zobaczenia miejscowości i spotykają się z lokalnymi pasjonatami historii. Na koncie stowarzyszenie ma liczne wydawnictwa (przewodniki, pocztówki), a na ukończeniu jest komplet 10 zeszytów stanowiących materiał pomocniczy dla nauczycieli chcących uczyć regionalizmu.

Andrzej Knapik, nieformalny rzecznik Stanicy, bez ogródek mówi o tym, jakie były intencje powołania Stowarzyszenia "Stanica - Przyjazne Sołectwo".

- Chcieliśmy naszą wieś tak zorganizować, aby każdy czuł się tu "w swoim domu", w miejscu mu "przyjaznym" i wreszcie takim, z którym można się utożsamiać bez poczucia zażenowania, że jest się z zapyziałej wiochy. Aby odbudować poczucie więzi ze swoją miejscowością, należało gruntownie odświeżyć lokalne tradycje, język i obyczaje, wypromować Stanicę na zewnątrz. Temu celowi służy np. cykliczne "Misterium Wielkanocnego", gdzie organizowane są wystawy lokalnych wyrobów rękodzieła, połączone z degustacja wypieków. Główną atrakcją "Misterium" są fakle, czyli unikalny w europejskiej skali obrzęd palenia ognisk w Wielki Czwartek. Za sprawę ważną Stowarzyszenie uważa pomoc przy organizowaniu konkursów promujących region i śląską gwarę. Mamy bowiem w pamięci fakt, że nasi mieszkańcy, posługujący się gwarą, niejednokrotnie czuli się w kontaktach zewnętrznych Polakami drugiej kategorii. Te tendencje staramy się odwrócić tak, aby znajomość lokalnej gwary i kultury była przedmiotem dumy, a nie czymś wstydliwie ukrywanym - mówi Andrzej Knapik, dodając że te starania zostały docenione m.in. poprzez powierzenie przed dwoma laty Stanicy organizacji wojewódzkich dożynek.

Warto też docenić działania Towarzystwa Miłośników Przyszowic. To dzięki nim renowacji został poddany najstarszy pomnik na cmentarzu - ks. Antona Ledwocha oraz zmieniony - na zgodny z historyczną prawdą - napis na nagrobnej mogile, gdzie jest pochowanych ponad 60 mieszkańców zamordowanych przez żołnierzy Armii Czerwonej w styczniu 1945 roku. Sztandarowym projektem stowarzyszenia było dotarcie do rodzinnego archiwum rodziny von Raczków, niegdyś właścicieli przyszowickiego pałacu i organizacja stałej wystawy poświęconej temu rodowi.

To dzięki wolontariuszom znany stał się zamek w Chudowie. W 2001 roku ruszył pierwszy etap prac mających na celu zabezpieczenie i rewaloryzację obiektu. Pracownicy fundacji umiejętnie rozbudzają zainteresowanie historią tego obiektu. Od maja, przez całe wakacje co tydzień odbywają się tu robione z wielkim rozmachem imprezy, najczęściej rekonstruujące dawne wydarzenia historyczne lub nawiązujące do zwyczajów kultywowanych przez naszych przodków. Wokół chudowskiego zamku gromadzą się ponadto miłośnicy różnego rodzaju broni oraz dawnych wojsk. Na archeologicznych warsztatach spotyka się młodzież.

W Knurowie wiele wspólnych działań podejmują Towarzystwo Miłośników Knurowa, Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa oraz Izba Tradycji. To, co zapisano w statucie TMK czyli pielęgnowanie tradycji miasta, upowszechnianie wiedzy o nim, jego przeszłości i teraźniejszości, to nie tylko puste słowa. Społecznicy są znani m.in. z wydawania publikacji poświęconych historii, koncertów, wieczornic, wycieczki i promowanie wiedzy o mieście poprzez organizację konkursów. Jednym z największych sukcesów wspomnianych organizacji było sprowadzenie po latach starań wiernej kopii średniowiecznej rzeźby, czyli "Pięknej Madonny z Knurowa".

Działania na rzecz małej Ojczyzny mają różne oblicza. Można z nimi utożsamiać tych, którzy chcą, by żyło im się w nich lepiej, a na pewno inaczej niż dotychczas. Ratunku upatrują więc np. w próbach, na razie jeszcze nieśmiałych, odłączenia Łabęd od Gliwic. Przed laty podobną akcję - tyle, że przyłączenia Kleszczowa do Gliwic oraz fragmentu Bojkowa do Knurowa - również podjęła garstka zapaleńców. Nie wnikając w racje, za taki obywatelski głos trzeba też uznać działania grupy osób, której udało się doprowadzić do ogłoszenia referendum w sprawie odwołania prezydenta Gliwic i Rady Miejskiej. A że natura nie lubi próżni, jest już odzew innej grupy społeczników, która właśnie w utrzymaniu status quo na szczeblach władzy widzi szanse na to, by żyło się lepiej. I tak, od kilku dni można w internecie wpisać się na listę tych, którzy na referendum nie pójdą.

Społecznicy na wyciągnięcie ręki i wirtualnie

Stowarzyszenie Gliwickie Metamorfozy

ul. Jagiellońska 21 (w Gliwickim Centrum Organizacji Pozarządowych), tel. 0-781-158-655,

Fundacja Zamek Chudów

ul. Boczna 6, Chudów, tel. (0-32) 330-13-00,

Stowarzyszenie Przyjazne Sołectwo

Tel. kontaktowy (0-32) 235-88-54

Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej

ul. Bojkowska 37 (w Centrum Edukacji i Biznesu Nowe Gliwice), tel. (0-32) 232-49-02,

Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Gliwickiej

ul. Rynek 23, tel. (0-32) 231-49-84

Stowarzyszenie Rozwoju Czechowic

Forum Mieszkańców Powiatu Gliwickiego

Uniwersytet III Wieku w Gliwicach

Siedziba mieści się w Gliwickim Centrum Organizacji Pozarządowych, ul. Jagiellońska 21, tel. (0-32) 238-24-55,

Uniwersytet III Wieku w Knurowie

Spotkania odbywają się w Miejskim Gimnazjum nr 2, ul. Stefana Batorego 7, kontakt e-mail [email protected]

Towarzystwo Miłośników Knurowa

ul. Jana III Sobieskiego 6, siedziba zarządu Lokatorsko Własnościowej Spółdzielni Mieszkaniowej.

Miejscowy Portal Internetowy

Wirtualny Knurów

Towarzystwo Ochrony Zabytków Kolejnictwa i Organizacji Skansenów

ul. Piaskowa (międzytorze) w Pyskowicach

Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych

ul. Rynek 2 w Gliwicach, tel. (032) 231-43-18

Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej oddział Gliwice

ul. Mieszka I 26, tel. 032 231-32-82

Zespół folklorystyczny Wrazidloki

Centrum Kultury w Knurowie, ul. Niepodległości 26, tel. (0-32) 330-36-80. JH