Powstańcy zaatakowali gmach PAST-y 20 sierpnia 1944 roku (około 2 w nocy). Już wcześniej przymierzali się do rozpoczęcia ataku, jednak operacja ta była niezwykle skomplikowana ze względu na spore siły niemieckie skoncentrowane w budynku.
PAST-a to budynek Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej. Powstał w latach 1907-10, ale przed wybuchem wojny zaopatrzono go w nowoczesny sprzęt telekomunikacyjny. Niemcy z PAST-y komunikowali się z Berlinem, a także frontem wschodnim. Był to także punkt obserwacyjny. W razie zagrożenia naziści flagami mogli poprosić o wsparcie oddziałów stacjonujących w pobliskim Ogrodzie Saskim.
Zobacz też:
Decyzja o rozpoczęciu ataku na PAST-ę została wydana przez dowódcę batalionu „Kiliński” rot. Henryka Roycewicza-Leliwę, dowódcę kompanii „Koszta”, saperów AK okręgu warszawskiego oraz kobiece patrole minerskie dr Zofii Franio.
Armia Krajowa obserwowała budynek od 1943 roku. Dowództwo podjęło decyzję, że budynek trzeba podpalić, by – mówiąc kolokwialnie „wykurzyć Niemców” - a następnie zgasić nim spłonie drogocenny sprzęt. Zdecydowano się także na ustawienie zapory od strony Ogrodu Saskiego.
- Należało przede wszystkim unieszkodliwić gniazda broni maszynowej w bunkrach. Znajdowały się one przed gmachem PAST-y, dwa bunkry. Następnie wedrzeć się do środka poprzez wybicie ścian bocznych – tłumaczy dr Szymon Niedziela z Muzeum Powstania Warszawskiego. - Stworzono mieszaninę oleju napędowego i benzyny. Mniejszą motopompą tłoczono benzynę. Natomiast duża motopompa była niezbędna do tłoczenia wody, żeby od razu gasić – dodaje.
Po południu udało się zdobyć gmach. Na szczycie zawisła biało-czerwona flaga. Do niewoli wzięto aż 115 Niemców, którzy bronili PAST-y. Cała akcja to bez wątpienia jeden z największych sukcesów Powstania Warszawskiego.
Śladami Powstania '44
Powstanie Warszawskie wybuchło 1 sierpnia 1944 roku. Była to największa akcja Armii Krajowej. Wzięło w niej udział 50 tysięcy żołnierzy. Walczyli, by - według planu AK - odbić stolicę z rąk nazistów przed najazdem sowietów. Niestety, powstanie zakończyło się niepowodzeniem. Żołnierze przez 63 dni dzielnie stawiali opór okupantowi. Skapitulowali 2 października. Niemcy - w odwecie za zryw niepodległościowy - wymordowali dziesiątki tysięcy cywilów, mieszkańców Warszawy. Rozpoczęli też niszczenie miasta. Wysadzono m.in. Muranów, Zamek Królewski i Pałac Saski. Dziś powstanie to symbol, który jest rozpoznawalny nie tylko w Warszawie, ale także w całej Polsce, a nawet za jej granicami.
Zobacz też:
Śladami Powstania '44, to cykl siedmiu filmów wideo, który dziennikarze warszawa.naszemiasto.pl przygotowują razem z ekspertami z Muzeum Powstania Warszawskiego. Zajmujemy się miejscami, które stały się symbolami niepodległościowego zrywu - jak np. Prudential, przed którym oddano jedne z pierwszych strzałów, jeszcze przed Godziną "W". Przypominamy także nieco zapomniany miejsca starć - jak stadion Polonii - z tragiczną historią w tle. Pierwszy film publikujemy 1 sierpnia. Kolejne będziemy dodawać w następne dni, równo o godzinie 17.
Zobaczcie też nasz pierwszy odcinek cyklu: Śladami Powstania '44. Zdobycie Prudentialu. Strzały przed Godziną "W"
Partnerem merytorycznym projektu jest Muzeum Powstania Warszawskiego.
CBŚP na Pomorzu zlikwidowało ogromną fabrykę „kryształu”
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?