Tablice pamięci - kto i po co je umieszcza w Warszawie

Projekt „Tablice Pamięci” nawiązuje bezpośrednio do dzieła warszawskiego rzeźbiarza Karola Tchorka. Ten słynny polski artysta, autor wielu pomników w 1949 r. wygrał konkurs Stowarzyszenia Architektów Polskich, na realizację tablic upamiętniających publiczne egzekucje wykonywane w Warszawie podczas II wojny światowej. Efektem jego pracy było 450 rzeźbionych w piaskowcu tablic, z których każda upamiętniała miejsce, gdzie doszło do mordu na ludności cywilnej stolicy.

Tablice wkrótce stały się rozpoznawalnymi znakami nie tylko dla warszawiaków, ale też dla przyjezdnych. Turyści zagraniczni zwracali na nie uwagę, opisywała zachodnia prasa.

Było to jedno z pierwszych, prostych w formie, ale jakże wymownych świadectw cierpienia warszawiaków, które miało oficjalny i zorganizowany charakter.

Tablice pamięci w Warszawie from [email protected] on Vimeo.

Niestety w późniejszych latach, wraz ze wzrastającym tempem rozbudowy Warszawy, wiele z owych aktów upamiętnienia zostało zniszczonych lub usuniętych. Wiemy jedynie, że z kilkuset tablic do dziś zachowało się jedynie 167.

70 lat od rozpoczęcia pracy przez Karola Tchorka, PGE Energia Ciepła, we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej i pod patronatem wicepremiera i ministra kultury prof. Piotra Glińskiego, postanowiła na nowo przypomnieć współczesnym warszawiakom i turystom wiedzę o wielkich ofiarach cywilnych II wojny w Warszawie. PGE Energia Ciepła chce zaadaptować dzieło wybitnego projektanta do współczesnych realiów.

- Zależało nam na upamiętnieniu ofiar ludności cywilnej Warszawy, bestialsko zamordowanej przez Niemców, jej heroizmu, jakim wykazała się w tych nieludzkich, wojennych czasach – mówił w niedawnym wywiadzie dla „Polski Times” Wojciech Dąbrowski, prezes PGE Energia Ciepła. - PGE Energia Ciepła jako spółka skarbu państwa, w ramach odpowiedzialnego biznesu, realizuje również ważne działania społeczne – dodawał i zapewniał, że spółka chce angażować się w działania przypominające historię Polski.

Jest to wielki projekt. Do odtworzenie pozostaje wiele tablic. - Informacje, jakie były zamieszczone na tablicach Tchorka były krótkie, nierzadko pozbawione kontekstu. Zdarzały się też błędy, jak liczba osób zabitych, czy data egzekucji. Dlatego przy tym projekcie pracują historycy IPN, którzy przeprowadzają kwerendę historyczną – mówił prezes Wojciech Dąbrowski. - Poprzez nasz projekt chcemy pokazać nie tylko skalę mordów na ludności cywilnej i żołnierzach w Warszawie, ale jednocześnie dotrzeć z informacją na temat historycznych faktów do zagranicznych turystów; opowiedzieć im, co naprawdę działo się w Warszawie w tych tragicznych czasach, jak Niemcy traktowali cywilną ludność - dodał.

Aby tak się stało, rozpoczęty w ramach obchodów II wojny światowej projekt zakłada dołączenie do istniejących już historycznych tabliczek Tchorka kolejnych „Tablic Pamięci” - zarówno w języku polskim, jak i angielskim. Dzięki temu zagraniczni turyści, którzy z roku na rok coraz tłumniej odwiedzają stolicę, będą mogli dowiedzieć się więcej o jednym z jej najczarniejszych okresów historycznych.

Jednak ten projekt to o wiele więcej niż wzbogacanie współczesnej architektury motywami historycznymi. W ramach inicjatywy przewidziane są liczne przedsięwzięcia, zarówno kulturalne, jak i edukacyjne. Do tych pierwszych z pewnością zaliczyć należy koncert pt. „Miasto Pamięci”, który odbędzie się już 5 października o godzinie 15.30 w Muzeum Wojska Polskiego. Na scenie wystąpią m.in. Bartas Szymoniak, Piotr Karpienia oraz zespół Luxtorpeda.

Tego samego dnia swoją premierę będzie miała specjalnie zaprojektowana aplikacja mobilna, dzięki której każdy znajdzie mapę „Tablic pamięci”, zdjęcia oraz szczegółowe informacje na temat zdarzeń, jakie miały miejsce w każdej z lokalizacji.

Wspomnieć trzeba także o programie edukacyjnym „Miasto Pamięci”, skierowanym do szkół średnich. Jego celem jest ukazanie skali represji niemieckich w Warszawie i cierpień mieszkańców miasta. - Pracujemy nad stworzeniem strony internetowej, gdzie znajdą się wszystkie materiały związane z projektem, do których każdy będzie mógł mieć dostęp – mówi prezes Dąbrowski.

Do uczestnictwa w programie edukacyjnym „Miasto Pamięci” zgłosiło się 60 szkół. Program skierowany jest do szkół średnich, jego celem jest ukazanie skali represji niemieckich w Warszawie i cierpień mieszkańców miasta. Została zorganizowana konferencja historyczno-metodyczna dla nauczycieli, z wykładem historyka, projekcją filmu i warsztatami prowadzonymi przez metodyków nauczania historii.

Projektowi towarzyszyć będą debaty, konferencje, publikacje, a także inicjatywy w przestrzeni miejskiej oraz w mediach społecznościowych.

Akcję PGE Energia Ciepła zainaugurowano 26 października ub.r. - Zamieściliśmy wtedy pierwszą „Tablicę Pamięci” na fragmencie muru u zbiegu ulicy Marszałkowskiej oraz Alei Jerozolimskich w Warszawie. Warto przypomnieć, że to miejsce odwiedził premier Mateusz Morawiecki z kanclerz Niemiec Angelą Merkel – przypominał w wywiadzie prezes Wojciech Dąbrowski.

Od tamtej pory w stolicy pojawiło się ponad 40 tablic, a będzie ich sukcesywnie przybywać, także w innych miastach Polski - w miejscowościach w których PGE Energia Ciepła ma swoje oddziały i spółki zależne, m.in. w Gdańsku, Gdyni, Toruniu, Zielonej Górze, Wrocławiu, Krakowie.