15 lat temu zamknięto Teatr Mały w Warszawie. To tutaj debiutowały Krystyna Janda i Anna Chodakowska

Teatr Mały powstał w 1973 roku, w czasie, gdy dyrektorem Teatru Narodowego był Adam Hanuszkiewicz. Znajdował się w podziemiach kina Relax, z wejściem przez Dom Towarowy Junior przy ul. Marszałkowskiej 104/122. Historię znalezienia miejscówki sentymentalnie wspominała Xymena Zaniewska i jej mąż Mariusz Chwedczuk: Hanuszkiewicz zadzwonił do nas w 1973 roku i mówi: „Słuchajcie, chyba w piwnicy Domów Centrum da się zrobić teatr”. Po przyjeździe na miejsce ich oczom ukazała się zagracona rudera, w której początkowo miał powstać nocny klub. Nie powstał, ponieważ nie można było zainstalować tutaj klimatyzacji.

To zrządzenie spowodowało, że mogło tutaj powstać miejsce kultury. I powstało. Hanuszkiewicz przez chwilę musiał prowadzić rozmowy z władzami PRL, żeby wydano mu pozwolenie na realizacje swojego pomysłu. W końcu, 11 stycznia 1973 r. zainaugurowano otwarcie Antygoną Sofoklesa w reż. dyr. Hanuszkiewicza. W tytułową rolę wcieliła się Anna Chodakowska.

Na deskach Teatru Małego zadebiutowało kilku polskich aktorów. W tym wspomniana już Anna Chodakowska, Wiktor Zborowski czy Krystyna Janda, która po raz pierwszy pojawiła się na scenie 26 maja 1976 r., występując w Portrecie Doriana Gray’a w reż. Andrzeja Łapickiego. To wtedy zobaczył ją Andrzej Wajda i zaangażował do kultowego już filmu Człowiek z marmuru, gdzie wcieliła się w jedną z głównych ról.

Warto dodać, że w Teatrze Małym odbywały się spektakle psychologiczne, wyciszone i bardzo dopracowane. Znajdowała się tutaj szeroka scena, na widowni mieściło się od 216 do 300 osób, a fotele można było ustawiać dowolnie, w zależności od koncepcji reżyserskiej. Został zaprojektowany przez arch. Zbigniewa Wacławka, który w czasie wojny był żołnierzem Armii Krajowej oraz współtworzył projekt Ściany Wschodniej.

Oprócz Antygony, kolejną istotną premierą byłMiesiąc na wsi Turgieniewa w reżyserii dyr. Hanuszkiewicza. Spektakl był wystawiany prawie 270 razy, a na scenie pojawiła się prawdziwa trawa i kwiaty. Całości towarzyszyły też psy rasy labrador. Warto wspomnieć historie jednego z aktorów, Krzysztofa Kolbergera. Podczas spektaklu - 25 lipca 1975 roku - obchodził swoje imieniny, choć nie one są tutaj najważniejsze. Ten dzień był dla niego szczególne istotny, ze względu na ślub i wesele. Jego goście byli widzami, a ponieważ był to ostatni pokaz Miesiąca na wsi, trawa, która była elementem charakteryzacji mogła ulec zniszczeniu. Po spektaklu, w Teatrze Małym odbyło się wesele.

9 marca 1985 r. w Teatrze Narodowym wybuchł pożar, trawiąc tym samym scenę oraz widownię. Po zmianie ustroju w 1989 r., Izabella Cywińska (MKiS), podjęła decyzję o rozwiązaniu zespołu do momentu zakończenia odbudowy gmachu. Teatr Narodowy powrócił dopiero w 1996 r. Z różnych przyczyn, zarówno ekonomicznych, jak i politycznych, odbudowa trwała ponad 10 lat.

Przez ten cały czas Teatr Mały służył jako główna scena Narodowego. Pomysł Adama Hanuszkiewicz, o otworzeniu w 1973 r. mniejszej sceny, okazał się wręcz zbawczy dla dalszej działalności teatralnej.

W roku 1993 r. dyrektorem teatru został Mieczysław Marszycki. W duecie z Pawłem Konicem stworzyli scenę impresaryjną. To wtedy Teatr Mały stał się jedną z najciekawszych scen w Polsce, miejscem artystycznej konfrontacji różnych dziedzin. Pojawiły się tu koncerty jazzowe i klasyczne, spektakle baletowe. Uroczyste premiery przed ogólnopolską emisją zaczął tu organizować Teatr Telewizji. W 2001 roku otrzymał Nagrodę Burmistrza Gminy Warszawa-Centrum za działalność artystyczną.

Teatr Narodowy od początku był jedynie najemcą sceny. Po 1989 r. większość warszawskich przybytków kultury przeszło w posiadanie Max Film S.A.W 2007 r. spółka zdecydowała się na sprzedaż sceny oraz kina Relax sieci delikatesów Alma Market.

Ówczesny dyrektor, Jan Englert, wysyłał liczne listy do prezesów Alma Market, z pytaniem, czy zgodzą się na przedłużenie umowy, aby Teatr Mały mógł działać dopóki nie zmieni się w delikatesy. Odpowiadała mu głucha cisza. W końcu po artykule dziennika Życie Warszawy pt. Skobel odwieszony, Teatr Narodowy mógł wynajmować przestrzeń jeszcze przez dwa sezony. Jednak zrezygnowano z tego w 2009 r.

W okresie od 3 do 27 Czerwca 2009 r. miał miejsce cykl imprez pożegnalnych. Były wystawione najciekawsze spektakle, a zespół Voo Voo zagrał koncert. Działalność teatru zakończyła adaptacja Chłopców z Placu Broni. Po spektaklu, o godzinie 21:00, nastąpiło zgaszenie neonu. I tak, po 36 latach działalności, Teatr Mały został zamknięty.