Dlaczego grzyby są robaczywe i czy można takie jeść? Jak się pozbyć robaków z grzybów i czy warto to robić? Sprawdź

Niestety nie tylko my jesteśmy amatorami grzybów, ale także wiele zwierząt. Niektóre „tylko” pożywiają się grzybami, ale są też takie, w które w grzybach rozwijają się. To właśnie „białe robaki”, które występują w miąższu grzybów i drążą w nim tunele. Co to jest i skąd się biorą? To larwy muchówek.

Dorosły owad wygryza niewielki kawałek grzyba i składa w nim jaja. Z nich wylęgają się larwy, które ten okres życia spędzają w grzybie, żywiąc się nim. Kiedy owocnik starzeje się, gnije i rozpada się – larwy przeistaczają się w dorosłe owady, które w swoim czasie złożą jaja w grzybach i cały proces powtórzy się. Larwy muchówek to czerwie, a takie robaczywe grzyby fachowo określa się jako zaczerwione, a nie robaczywe.

Poza „białymi robakami” w grzybach lub na nich, można spotkać też znacznie większe i pomarańczowe „robaki”. To larwy drutowców, czyli chrząszczy. Wylęgają się nie w grzybach, ale podłożu, natomiast żerują m.in. na roślinach i grzybach. Taka larwa może mocno wgryźć się w miąższ, drążąc spory korytarz, ale w odróżnieniu od larw muchówek, nie spędza w nim całego okresu larwalnego (który trwa kilka lat, a więc dłużej niż owocniki większości grzybów). Larwy drutowców można spotkać też w ogrodach, gdzie wyrządzają szkody w uprawach warzyw, uszkadzają też trawniki.

Na grzybach, w szczególności pod kapeluszem i u jego nasady, ale nie tylko, można czasem też dostrzec niewielkie „robaczki”, o wyraźnie niebieskim lub fioletowym zabarwieniu. To jeden z gatunków skoczogonków, czyli czwórzębiec bielański. Te stworzonka żywią się różnymi szczątkami organicznymi oraz grzybami. Jeśli trafimy na okaz grzyba, któremu coś odgryzło kapelusz od trzonu, to prawdopodobnie dzieło czwórzębców.

Grzyby chętnie podjadają też żuki oraz ślimaki – jedne i drugie wygryzają spore dziury, a po ślimakach dodatkowo pozostaje ślad połyskującego, zaschniętego śluzu. Grzyby chętnie też jedzą różne leśne ssaki, jak wiewiórki, myszy (ślady ich zębów bywają widoczne na kapeluszach), ale również dziki, sarny i jelenie.

Można spotkać się z opinią, że to, iż grzyb jest robaczywy lub nadgryziony przez jakieś zwierzę, świadczy o tym, że jest jadalny. To nieprawda! Robaczywe i zjadane przez różne zwierzęta mogą być też grzyby trujące. Układ pokarmowy i wrażliwość na toksyny jest różna u ludzi i innych gatunków, nawet ssaków. Poznaj więcej niebezpiecznych mitów o grzybach – sprawdź, w co nie wierzyć.

Często zaleca się, by nie zbierać robaczywych grzybów. Niestety nie zawsze da się to stwierdzić już na grzybobraniu, szczególnie w przypadku grzybów zaczerwionych. Jeśli jednak widzimy stary grzyb, który jest miękki w dotyku, może to świadczyć o tym, że w jego wnętrzu trwa uczta, niestety nie nasza. Takie grzyby lepiej zostawmy w lesie. Podobnie jak te, które są wyraźnie ogryzione, mają widoczne dziurki na kapeluszu itp. Czasem tuż po zerwaniu widać, że grzyb „rusza się” – takie okazy również lepiej od razu wyrzucić.

Często jednak bywa, że grzyb jest tylko częściowo robaczywy. Jeśli to zauważymy podczas grzybobrania, najlepiej od razu odkroić zaczerwioną część. Zanim dotrzemy z takim grzybem do domu, larwy zdążą się bardziej rozprzestrzenić. Natomiast gdy dopiero w domu spostrzeżemy, że grzyb ma „mieszkańców”, wiele zależy od ich ilości oraz stopnia zaczerwienia. Jeśli nie jest on duży, można wykroić zdrowe części grzyba.

Polecamy: Te leśne grzyby urosną w ogrodzie! Sprawdź, jak „posiać” borowiki, koźlarze, kurki i maślaki. Ile kosztuje grzybnia i kiedy ją sadzić?

Wiele rad, które można znaleźć w internecie, dotyczy sposobów pozbycia się robaków z grzybów. Najczęściej zaleca się, by wymoczyć je w wodzie z solą, a robaki wypłyną. Inna popularna metoda, to suszenie zaczerwionych grzybów – podczas tego procesu wszyscy „dzicy lokatorzy” uciekną lub wypadną.

Niestety problemem nie są same larwy. Niektórzy grzybiarze niby żartobliwie utrzymują, że to przecież samo białko. Pytanie, czy rzeczywiście mamy ochotę je jeść? Nawet przy internetowych, czy „babcinych” metodach nie pozbędziemy się wszystkich larw z grzybów. Poza tym trzeba sobie uświadomić, że robaki nie tylko jedzą grzyby, ale również… wydalają. W grzybach pozostają więc ich odchody (zostają one też w samych dziurkach po robakach, nawet gdy samych larw już nie widać). Naprawdę chcemy je jeść? Mogą one też zawierać substancje szkodliwe dla organizmu.

Nieco inna sytuacja jest, gdy na powierzchni grzyba występują np. pojedyncze skoczogonki. Można je usunąć, a grzyby, na których występowały – umyć. Najlepiej obejrzeć grzyb jeszcze w lesie – te stworzenia oraz inne na powierzchni możemy dostrzec i pozbyć się ich na miejscu, żeby nie przechodziły na inne zebrane grzyby. Dobrym zwyczajem jest oczyszczanie grzybów z piasku itp. jeszcze w lesie (mamy znacznie mniej pracy w domu), zwracajmy przy tej okazji uwagę na różne „robaczki”.

Wielu grzybiarzy mówi, że grzyby są robaczywe, dlatego, że jest mokro, albo bo jest sucho. Jednak grzyby nie robaczywieją od pogody. Czy warunki zewnętrzne nie mają wpływu na zaczerwienie grzybów? Mają, ale pośrednio. Przede wszystkim grzyby są robaczywe wtedy, gdy pogoda sprzyja rozmnażaniu muchówek, a już najgorzej jest, gdy przy tym jest niekorzystna dla wzrostu grzybów (np. jest sucho). Owady szaleją, składając jaja, a grzyb, jeśli jego wzrost jest spowolniony – ma szansę w całości paść ich ofiarą. Dlatego też najwięcej robaczywych grzybów jest latem (szczególnie w lipcu), a mniej jesienią – owady są wtedy mniej aktywne. Nie jest to jednak stuprocentowa reguła, szczególnie w przypadku anomalii pogodowych, które mamy w ostatnich latach.

Większa szansa na zbiór zaczerwionych grzybów jest też w ciągu dnia – im później się wybierzemy, tym więcej może się trafić robaczywych, bo larwy mają czas na opanowanie grzyba.

Czytaj także: Zbierasz borowiki? Niektóre są trujące lub niejadalne! Sprawdź, na co uważać

Bywa, że kupujemy grzyby, czy to świeże, czy suszone. Czy mogą one być robaczywe? Nie zawsze da się to stwierdzić na etapie zakupu, choć regulują to przepisy, a dokładniej Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U. 2006 nr 171 poz. 1225). W Art. 42. 1. Stwierdza się, że:

grzyby świeże dopuszcza się do obrotu lub produkcji przetworów grzybowych oraz środków spożywczych zawierających grzyby, jeżeli nie występują w nich żywe larwy lub kanaliki po larwach muchówek, a ilość grzybów zaczerwionych pierwotnie nie przekracza 5% masy całkowitej grzybów.

Grzyby nie mogą także wykazywać śladów pleśnienia oraz spełniać kilka innych warunków. Podobnie jest w przypadku grzybów suszonych.