Muzeum Łazienki Królewskie – perła Warszawy. Kolekcje, plany, projekty

Dla mieszkańców Warszawy Łazienki Królewskie to przede wszystkim miejsce odpoczynku, gdzie można podziwiać przyrodę oraz odwiedzić perły europejskiej architektury.

Na zwiedzających Łazienki czeka sporo atrakcji, przede wszystkim zaś Pałac na Wyspie, jeden z najcenniejszych polskich zabytków w stylu klasycystycznym, z Królewską Galerią Obrazów. Pałac wzorowany na włoskich rozwiązaniach, jak Villa Borghese, Villa Albani, Villa Medici czy Villa Ludovisi, Pałac na Wyspie symbolizować miał marzenie króla o państwie idealnym, nowoczesnym i suwerennym. W pałacowej galerii można zobaczyć 140 dzieł, m.in. „Portret sir Charlesa Hanbury’ego Williamsa” Antona Mengsa czy „Portret księżnej Giuliany Pubblicola Santacroce” Angelici Kauffmann.

W Starej Oranżerii znajduje się dziś Królewska Galeria Rzeźby z gipsowymi kopiami najsłynniejszych rzeźb starożytnego świata, Galeria Rzeźby Polskiej z pracami niemal wszystkich najwybitniejszych polskich artystów, tworzących od początku XIX w. do połowy XX w. W czasach króla Stanisława Augusta Stara Oranżeria służyła ponadto do przechowywania drzewek egzotycznych, które latem zdobiły królewskie ogrody.

Teatr Królewski w Starej Oranżerii to z kolei jeden z nielicznych w Europie oryginalnych XVIII-wiecznych teatrów dworskich. Wzniesiony został w latach 1785-1788, a jak podają kroniki inaugurację teatru uświetniły dwie komedie zagrane po francusku: „La partie de chasse d’Henri IV” Charles’a Collé i „George Dandin” Moličre’a oraz balet „Rybaki” w choreografii Daniela Curza.

Kolejną atrakcją dla gości jest Pałac Myślewicki, w którym zachowały się oryginalne polichromie Jana Bogumiła Plerscha, m.in. widoki Rzymu i Wenecji, a także czynny latem Biały Domek, unikatowy w polskiej skali zabytek XVIII-wiecznej architektury rezydencjonalnej, z Królewską Galerią Grafiki oraz pierwszymi w Polsce groteskami. Po drodze można podziwiać Wodozbiór, najbardziej efektowny budynek, jaki powiązać można z technicznymi rozwiązaniami nowożytnych inżynierów; czy malowniczo położony Amfiteatr.

Widoczny z tarasu Pałacu na Wyspie nawiązuje w swej architekturze do ruin Herculanum i Forum Romanum. Jego scenę ujmują z obu stron rzeźby: umierający gladiator i umierająca Kleopatra. Z kolei w ogrodach Łazienek Królewskich spaceruje się ścieżkami oraz alejkami wśród drzew, krzewów i kwiatów. Do dyspozycji gości są też Ogród Królewski, Ogród Romantyczny i Ogród Modernistyczny. Latem dostępna jest również strefa leżakowania, mieszcząca się nieopodal Nowej Oranżerii. Atrakcją dla gości są spacerujące po trawnikach i oswojone pawie.

Bywalcy Łazienek Królewskich mają też kontakt z kulturą dzięki licznym wydarzeniom. Wśród najbardziej znanych są letnie koncerty u stóp pomnika Chopina. Recitale te mają w Łazienkach długą tradycję i cieszą się dużą popularnością zarówno wśród turystów, jak i mieszkańców Warszawy. Nie można zapominać także o edukacyjno-pedagogicznej roli placówki. Nie zapomniano także o najmłodszych. Najnowszym obiektem w Łazienkach jest integracyjny plac zabaw przy Alei Chińskiej. W sezonie letnim można też wybrać się w rejs gondolą wokół Ogrodu Królewskiego albo odpoczywać na leżaku.

Gości ściągają do Łazienek jednak przede wszystkim cenne dzieła sztuki, które po latach zostały odzyskane przez Polskę. Tak było np. z marmurowym popiersiem antycznej bogini Diany, utraconym w czasie wojny. XVIII-wieczną rzeźbę, która została odnaleziona w wiedeńskim domu aukcyjnym, uroczyście przekazał muzeum prof. Piotr Gliński, minister kultury i dziedzictwa narodowego: – Diana jest piękna. To wspaniale, że to dzieło jest z nami – powiedział minister podczas konferencji prasowej.

Podobnie było z „Praczką” Gabriela Metsu, obrazem zakupionym do kolekcji Stanisława Augusta w 1774 r. Dzieło było eksponowane w Pałacu na Wyspie nieprzerwanie aż do 1939 r. Potem, na początku 1941 r., obraz został najprawdopodobniej zrabowany przez niemieckie władze okupacyjne, o czym świadczy uwzględnienie go w opublikowanym przez Niemców katalogu „Sichergestellte Kunstwerke im Generalgouvernement”, prezentującym 521 najcenniejszych dzieł sztuki zarekwirowanych na terenie Polski. W 2015 r. wrócił do domu.

Od 2022 r. Łazienki Królewskie biorą udział w akcji „Puste ramy”, ogólnopolskiej kampania przypominającej o dobrach utraconych przez Polskę w czasie wojny. W trakcie jej trwania w niektórych muzeach pojawiają się same obramowania obrazów przypominające o dziełach sztuki, które być może powrócą jeszcze do Polski. Według szacunków historyków w trakcie działań wojennych na terenie Polski zrabowano lub zniszczono ponad 516 tys. dzieł sztuki.

Skoro mówimy o atrakcjach Łazienek, warto wspomnieć również o organizowanych tu wystawach. W Podchorążówce właśnie zakończyła się ciesząca się sporym powodzeniem wystawa „Kolor życia. Frida Kahlo”, obrazująca dorobek jednej z najważniejszych i najciekawszych malarek meksykańskich XX w., a już czekają nas kolejne.

Do 3 grudnia w Starej Oranżerii potrwa wystawa „Obietnica szczęścia. Maria Papa Rostkowska”, przegląd rzeźbiarskich prac tej niezwykłej artystki. Ekspozycję tworzy 25 marmurowych rzeźb artystki, wśród których są takie dzieła jak „Duży Anioł”, „Gaja”, „Jednorożec”, „Ptak szczęścia” czy „Pocałunek”. Wykonana z białego marmuru „Obietnica szczęścia”, również wchodząca w skład ekspozycji, została podarowana Muzeum Łazienki Królewskie przez syna rzeźbiarki. Przy okazji warto wspomnieć o rzeźbie „Kariatyda” Auguste’a Rodina, najwybitniejszego francuskiego rzeźbiarza przełomu XIX i XX w. Rzeźba, której pełny tytuł brzmi „Kariatyda uginająca się pod ciężarem kamienia”, prezentowana jest do listopada na skarpie przy Wodozbiorze.

Tam, gdzie sztuka, tam również edukacja - do 26 listopada w Koszarach Kantonistów, w Muzeum Łowiectwa i Jeździectwa, potrwa wystawa mykologiczna „Co wiemy o grzybach?”. Można na niej poznać cenione i popularne grzyby i różnice oraz podobieństwa w gatunkach trujących i jadalnych. Składają się na nią plansze informacyjne oraz 70 modeli grzybów naturalnej wielkości. Jej pedagogicznym celem jest podniesienie świadomości ekologicznej dzieci, młodzieży oraz dorosłych.

Łazienki to także plany na przyszłość. W 2022 r. prof. Zbigniew Wawer, nieżyjący już ówczesny dyrektor muzeum, skierował do prof. Piotra Glińskiego, ministra kultury i dziedzictwa narodowego, „Program działania Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie na lata 2023-2027”. To kompleksowa analiza celów, zmian i wyzwań, które stoją przed tą instytucją.

W dokumencie czytamy m.in. o ochronie i konserwacji zabytkowego dziedzictwa Łazienek; modernizacji zaplecza pod kątem przechowywania i konserwacji zbiorów. Od strony technicznej program zakłada modernizację pomieszczeń, rozwój zaplecza technicznego i działu audiowideo; dostosowanie obiektów i ogrodu do zmieniających się warunków klimatycznych (m.in. zabezpieczenie stawów, retencja obiektów wodnych, zabezpieczenie powierzchni i nasadzeń).