Z mieszkaniami komunalnymi będzie lepiej? Więcej pieniędzy na remonty i budowę dzięki zmianom w prawie

Większość gmin boryka się z brakiem pieniędzy na remont mieszkań komunalnych oraz socjalnych. Wiele z tych obiektów jest w złym stanie technicznym, a część oferuje najemcom bardzo niski standard życia (np. wspólna toaleta na piętrze, brak windy). Nowa ustawa, której projekt pojawił się w czerwcu na stronie Rządowego Centrum Legislacyjnego, ma szansę to zmienić. Planowane zmiany w prawie to dobra wiadomość dla tysięcy gorzej zarabiających rodzin, czekających w kolejkach po mieszkanie od gminy – dają bowiem szansę na remonty lokali oraz budowę nowych.

Wsparcie finansowe dla samorządów na zasób mieszkaniowy ma się zwiększyć, m.in. dzięki wprowadzeniu nowych grantów, o które będą mogły starać się gminy:

• grant na termomodernizację – na kompleksowe prace związane z ociepleniem i wymianą źródła ciepła – 10 proc. kosztów inwestycji,
• grant OZE – na zakup i montaż źródeł ciepła wykorzystujących odnawialne źródła energii – 50 proc. kosztów inwestycji,
• grant MZG (mieszkaniowy zasób gminy) – środki na poprawę efektywności energetycznej budynku – 30 proc. kosztów inwestycji.

Najciekawszy wydaje się właśnie grant MZG, który gmina uzyska, jeśli planuje wymianę źródeł ciepła w budynku na bardziej ekologiczne (zabronione są kotły na paliwo stałe) lub podłączenie obiektu do sieci ciepłowniczej.

W ramach negocjacji z Komisją Europejską ustalono, że grant ze środków KPO wynosi 30 proc. kosztów inwestycji i uzupełnia aktualnie obowiązujące dofinansowanie w wysokości 50 proc. lub 60 proc. (budynki zabytkowe). Zrównuje to intensywność wsparcia remontów takich budynków z intensywnością wsparcia oferowaną w ramach innych programów wsparcia budownictwa komunalnego (realizowanych ze środków Funduszu Dopłat) – napisano w uzasadnieniu projektu ustawy.

Gminy już dziś mogą pozyskiwać środki na mieszkania socjalne i komunalne z państwowego Funduszu Dopłat. Po zmianach w prawie gmina będzie mogła uzyskać wsparcie w wysokości nie 50 proc. kosztów inwestycji, jak obecnie, ale aż 80 proc. Na dodatkowe bezzwrotne wsparcie mogą liczyć samorządy, które postanowią przeprowadzić wymianę pieców na bardziej ekologiczne w budynku zamieszkałym przez osoby, którym zagraża ubóstwo energetyczne (mające zbyt wysokie wydatki na energię).

Dodatkowo gminy będą zachęcane finansowo do budowy mieszkań komunalnych i socjalnych o podwyższonym standardzie efektywności energetycznej (tracących mniej ciepła i bardziej ekologicznych). Przy takiej budowie możliwe do uzyskania wsparcie będzie o 15–25 proc. wyższe niż przy budynku o standardowej efektywności energetycznej. Dofinansowanie będzie mogło pokryć nawet 95 proc. kosztów inwestycji – a zatem gmina zbuduje taki obiekt praktycznie za darmo.

Nowa ustawa daje szansę na choćby częściową poprawę tragicznej sytuacji większości samorządów, jeśli chodzi o gminny zasób mieszkaniowy. Jak wykazała niedawna kontrola Najwyższej Izby Kontroli przeprowadzona w woj. dolnośląskim, na mieszkanie komunalne czeka się dziś od 317 dni do ponad 6 lat, a ponad 90 proc. gminnych lokali znajduje się w budynkach powstałych przed 1945 r.. Nietrudno zgadnąć, w jakim stanie technicznym jest wiele z tych obiektów, zwłaszcza że wiele z nich od dekad nie przeszło generalnego remontu.

Wskutek nierzetelnego utrzymywania zasobu mieszkaniowego stan techniczny kilkunastu skontrolowanych budynków stwarzał bezpośrednie niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia ludzkiego – alarmują eksperci NIK.

Podobnie zła sytuacja panuje w większości polskich gmin – tylko nieliczne remontują swoje lokale komunalne lub je modernizują. Jeśli do remontu już dochodzi, często są to tylko doraźne prace, mające zapobiec dalszemu pogarszaniu się stanu budynku. O budowie nowych mieszkań zwykle nie ma mowy – na takie przedsięwzięcia brakuje pieniędzy, a często także i woli ze strony lokalnych władz. Jak wykazała kontrola NIK na Dolnym Śląsku, wiele samorządów nawet nie przygotowało długofalowej strategii dbania o swój zasób mieszkaniowy, a jeśli już taka strategia została stworzona, to zwykle nie jest ona realizowana. Pozostaje zatem nadzieja, że nowe rządowe granty zachęcą gminy do większej aktywności w tej sferze.