Niesamowita historia obecnej bocznicy SKM. To prawie sto lat historii kolei w Warszawie. Co było tu kiedyś?

Bocznica warszawskiego przewoźnika mieści się przy ul. Potrzebnej 54 na Woli. To tam pociągi SKM przechodzą m.in. przeglądy techniczne, szykowane są do codziennej pracy, przechodzą mycie czy nocują w oczekiwaniu na kolejny dzień pracy. Mogliśmy to miejsce wraz z innymi dziennikarzami zobaczyć lepiej na początku 2022 roku kiedy pierwszy Impuls 2 od Newagu dotarł do Warszawy. Wówczas SKM uchyliła drzwi do swojej bazy.

Okazuje się jednak, że samo miejsce ma niemal sto lat historii, a na swoim terenie poza nowoczesnymi halami do obsługi pociągów mnóstwo zabytkowych obiektów. Jak czytam w "Encyklopedii Warszawy", wydawnictwa naukowego PWN, Szczęśliwice włączono do stolicy w 1916 roku - dokonano wtedy bardzo dużego rozszerzenia granic miasta, a trwała jeszcze I wojna światowa. Już po odzyskaniu niepodległości, a dokładnie w 1927 roku, przez Szczęśliwice poprowadzono tory bocznicy kolejowej do polskich zakładów Skody na Okęciu oraz tory EKD - dziś znanego jako WKD.

Jeśli chodzi o daty to źródła nie są jednak spójne. Na stronie zabytek.pl zbierającej dane o zabytkach z całej Polski możemy np. zobaczyć przedział 1922-1933 przy całym kompleksie. W jego skład wchodzą takie zabytkowe obiekty jak:

• spawalnia,

• kompresornia,

• posterunki zwrotnicze,

• dom zawiadowcy,

• akumulatornia,

• warsztaty,

• budynek administracyjny.

To właśnie na stronie zabytek.pl ostała się dokumentacja dotycząca jednego z miejsc - budynku administracyjnego, tam znowu widnieje rok 1928. Kiedyś formowano tu także składy pociągów dalekobieżnych i międzynarodowych, jeszcze po reformie grupy PKP z przestrzeni korzystało także PKP Intercity, które ostatecznie postanowiło wyprowadzić się całkowicie ze swoim zapleczem na bocznicę Warszawa Grochów. Co jeszcze dowiadujemy się z istniejących druków?

- Wzniesiony w 1928 roku budynek dawniej był stacją przystankową, łącząc funkcje dyspozytorni i biura PKP. Po wojnie był także miejscem praktyk uczniów kolejnictwa. Stylowo należy do grupy budowli kolejowych okolic Warszawy z okresu poszukiwań "stylu narodowego w architekturze polskiej - czytamy w dokumentacji prawdopodobnie sporządzonej w latach 70. XX wieku.

Wiemy, że obecnie SKM używa dla tego terenu nazwy Warszawa Wola, a jak było wcześniej? W dokumentacji odnalezionej na stronie zabytek.pl możemy zobaczyć nazwę obiektu pt. "Stacja postojowa Szczęśliwice". W encyklopedii Warszawy próżno szukać hasła dotyczącego miejsca pod tymi nazwami, ale też brak "Wagonowni Szczęśliwice", ale te nazwę znajdziemy w dokumencie znajdującym się na stronie Narodowego Instytutu Dziedzictwa. W 2007 roku wpisano wspomniane wyżej obiekty do rejestru zabytków pod numerem A-758. Znajduje się tam adres ul. Potrzebna 54 i nazwa "Wagonownia Szczęśliwice".

Miejsce opisywane jest jako stanowiące jedyne w Warszawie, gdzie możemy zobaczyć autentyczny przedwojenny kompleks budowli kolejowych o wyjątkowych walorach architektonicznych. Zostało zbombardowane we wrześniu 1939 roku, a w czasie wojny było miejscem akcji dywersyjnych Armii Krajowej czy egzekucji Polaków przez Niemców w ramach represji. Dziś znajduje się tu kamień pamiątkowy oraz metalowy krzyż, otoczony szczególną opieką przez pracowników wagonowni. Przed wjazdem na teren stacji znajduje się z kolei instalacja na której znajdziemy nazwę "W-wa Szczęśliwice".

Za pomoc w powstaniu tekstu dziękujemy zespołowi Szybkiej Kolei Miejskiej w Warszawie, który udostępnił nam zdjęcia z tego wyjątkowego miejsca. Autorem zdjęć jest Michał Łukasik.